Czy człowiek zawsze pozostaje człowiekiem? Odpowiedz na pytanie uwzględniając „Jądro ciemności” Josepha Conrada i inne utwory literackie.
Teza: „Człowiek (…) bywa zagubiony w moralnym labiryncie świata…”
(Wiesław Myśliwski”
lub
„Ważniejsze od przetrwania jest zachowanie swojego człowieczeństwa”
(George Orwell)
lub
„Błądzić jest rzeczą ludzką”
Seneka
Utwory:
- Conrad J., „Jądro ciemności”
Inne:
- Borowski T. „Opowiadania”
- Camus A., „Dżuma”
- Dostojewski F., „Zbrodnia i kara”
- Mickiewicz A., „Dziady” cz. II
- Szekspir W., „Makbet”
Wstęp
Zastanawiam się czy stawianie pytania „co to znaczy być człowiekiem” jest naprawdę zasadne? Przecież jesteśmy ludźmi. Najłatwiej ustalić to z punktu widzenia biologii, a jednak – bycie człowiekiem to problem, nad którym powinien się zastanowić każdy z nas. By zasłużyć na miano „człowiek”, trzeba czegoś więcej niż tylko cech biologicznych.
Swoje rozważania na ten temat chciałabym rozpocząć od…
Zagadnienia w „Jądrze ciemności”:
- Zło, cierpienie, żądza pieniędzy i władzy jako stali towarzysze człowieka, przemyślenia Conrada zawarte w „Jądrze ciemności” jako ciągle aktualne,
- Zysk, pieniądze to jedyna ważna rzecz dla bohaterów (księgowy, któremu przeszkadza w skupieniu liczenia dochodów odgłosy wydawane przez umierających)e z siebie umierający agent nie pozwalają mu się skupić na liczeniu dochodów,
- „Ciemność”, która pojawia się w tytule powieści jest często w niej wspominana, ale pozostaje do końca niewyjaśniona. Nawiązuje do nieznanego i niemożliwego do poznania, reprezentuje przeciwieństwo postępu i oświecenia, które zdominowały XIX-wieczny świat.
Zagadnienia w „Opowiadaniach” Borowskiego:
- degradujący wpływ wojny i obozów, pojęcie „człowieka zlagrowanego”
- vorarbeiter Tadek to człowiek zlagrowany, czyli wedle słów samego autora – człowiek postępujący według moralności obozowej. Tym samym staje się oczywiste, że nie ma jednej, ogólnoludzkiej moralności. Ta moralność obozowa wyznaczana jest przede wszystkim przez jedno prawo: życie ludzkie ma najwyższą wartość (należy je zachować za wszelką cenę – za cenę cudzego życia, upokorzeń, robienia złych rzeczy, bo „…żywi zawsze mają rację przeciw umarłym”.
- Tak właśnie postępuje Tadek – choć z opowiadań, których jest bohaterem. trudno wyczytać jednoznaczną ocenę dokonaną przez autora – czytelnik często dostrzega w jego zachowaniu cynizm, nieuczciwość, podporządkowanie wszelkiego działania instynktowi samozachowawczemu.
- Tadek, podobnie jak prawie wszyscy pozostali bohaterowie opowiadań, akceptuje prawa rządzące obozowym światem. Można powiedzieć, że obóz uznaje za coś normalnego, co – tak jak wszystko w życiu – ma swoje prawidła, może dziwne, ale… jasne i zrozumiale. Zatem można stwierdzić, że Tadek ze złem nie walczy, bo… rzeczywistość obozowa złem nie jest. Jest po prostu taka, jaka jest – to znaczy jedyna znana bohaterowi
Zagadnienia w „Dziadach”:
- Adam Mickiewicz stwierdził, że „kto nie był ni razu człowiekiem, temu człowiek nic nie pomoże”.
- Przestroga wypowiedziana w „Dziadach” jest i dziś aktualna, bowiem brak wrażliwości na potrzeby drugiego człowieka prowadzi do znieczulicy, która jest świadectwem braku człowieczeństwa.
Zagadnienia w „Dżumie”:
- Człowiek heroicznie ratuje drugiego człowieka, staje się rzecznikiem humanizmu i idei miłości bliźniego
- Człowiek jest wspaniały potęgą swoich wartości, walczy z przeciwnościami, potrafi zachować wierność wzniosłym zasadom: przyjaźni, miłości, danemu słowu, obowiązkowi. Jest odważny do granic możliwości. Tak jak bohaterowie Dżumy Alberta Camusa.
- Człowiek nie zna siebie – nie przewidzi swoich reakcji.
Zagadnienia w „Makbecie”:
- Makbet prezentuje złożoność ludzkiej natury, gdzie na człowieka wpływ mają żądze i namiętności
- Człowiek zabija drugiego człowieka, czyli jest zbrodniarzem
- Makbet – człowiek czynu -zabija dla władzy i ukrycia swoich zbrodni
Zagadnienia w „Zbrodni karze”:
- Raskolnikow zabija z racji poczucia własnej wyższości, ulegając instynktowi zbrodni
Podsumowanie:
- Człowiek bywa bardzo często słabą istotą, skazaną na niepowodzenie.
- Obecnie powinniśmy walczyć o świat bez nienawiści i pogardy, o świat bez rasizmu, antysemityzmu, ksenofobii, o świat, w którym słowo człowiek zawsze będzie brzmiało dumnie… a