- Nowela ogłoszona drukiem w „Przeglądzie Literackim” w 1890 roku.
- Stanowi próbę przeciwstawienia się pisarki fali antysemityzmu.
- Przetoczyła się przez Polskę pod koniec XIX wieku i spowodowała liczne pogromy Żydów.
- Bohaterem noweli jest Mendel Gdański, stary rzemieślnik, żydowski introligator.
- Od lat związany jest z Warszawą, nazwisko miało służyć zmyleniu cenzury.
- Akcja utworu rozgrywa się w Warszawie, a nie w Gdańsku.
- Mendel czuje się Polakiem.
- Przez lata uczciwie i ciężko pracuje i tak naprawdę nie rozumie dlaczego odmawia mu się prawa bycia pełnoprawnym obywatelem polskim.
- Jednak już sam fakt, że jest Żydem wystarcza, aby stary introligator stał się ofiarą pogromu antyżydowskiego.
- Wówczas, choć uratowany z pogromu, traci serce dla Polski.
- Utwór stanowi gorzką refleksję, że są wśród nas Polacy, którzy potrafią zniszczyć najbardziej wartościowych ludzi tylko za ich inność, „niewłaściwe” pochodzenie.
- Dla Konopnickiej antysemityzm był czymś straszliwym i niezrozumiałym, czemu należało się bezwzględnie przeciwstawiać.