Norwid odkryty został stosunkowo późno, ale jego znaczenie w literaturze jest niepodważalne.
Wyrastając w kręgu problematyki podejmowanej przez wielkich romantyków i ukształtowany przez romantyczną wizję świata, starał się rozwiązywać je po swojemu:
- stworzył własną kulturową wizję człowieka,
- po swojemu interpretował problematykę życia narodu,
- przeciwstawiał się jednostronności polskiej literatury romantycznej i ograniczaniu jej do spraw narodowo-wyzwoleńczych,
- miał przeczucie, że wielka poezja wieszcza stała się swoistym „kłamstwem” i przedstawia fałszywy obraz świata,
- uważał, że poezja romantyczna jest związana z kulturą przemysłowo-miejską,
- czuł się mieszkańcem miasta i wprowadzał do literatury motywy tego środowiska (np. fabryki, robotników, elektryczność…),
- postęp techniczny uczynił istotnym elementem własnej filozofii dziejów,
- przedstawiał sylwetkę człowieka z okresu burzliwego kapitalizmu,
- stworzył bohatera jednego z wielu („quidam”, „ktoś”),
- zarysował nową koncepcję artysty, który przestaje być wieszczem, a praca jest jego źródłem utrzymania, wciągnięty w tryby iprawa społeczeństwa kapitalistycznego jest również samotny, cierpiący, szuka jacy kontaktów z czytelnikami, choć jednocześnie pogardza niskimi gustami odbiorców,
- wyjątkowość losu i życia Norwida była konieczność zarobku , bieda, w której żył i które determinowały jego działania,
- był pierwszym polskim twórcą, przeżywającym intensywnie problematykę moralną cywilizacji przemysłowej,
- głosił kult pracy, geniuszu twórczego i męstwa,
- był rzecznikiem humanizmu,
- poezję traktował jako szczególnego rodzaju wtajemniczenie w mądrość i to we wszystkich dziedzinach,
- uznawany jest za twórcę nowoczesnej poezji intelektualnej, będącej wzorem dla takich twórców, jak: Mieczysław Jastrun, Adam Ważyk, Zbigniew Herbert czy inni.