- Tragedia Juliusza Słowackiego z 1834 roku, wydana w 1839 roku.
- Autor nawiązał nie tylko do romantycznej ballady, ale przetworzył twórczo wzory zaczerpnięte z Szekspira.
- Jest to dramat o władzy, winie i karze.
- Baśń udramatyzowana, co oznacza możliwość jej wystawienia na scenie.
- Akcja rozgrywa się w pobliżu jeziora Gopło, w nieokreślonym czasie, wiadomo że za panowania króla Popiela III.
- Wątki w utworze: dzieje małżeństwa Kirkora i Balladyny oraz jej krwawych rządów, historia króla Popiela III, któremu Kirkor pragnie przywrócić władzę i odebraną koronę.
Balladyna rywalizuje z siostrą o miłość i względy Kirkora, morduje Alinę, gdy ta zwycięża w konkursie malinowym i dzięki temu zostaje żoną Kirkora. Jest egoistyczna, zła i bezwzględna, wyrzeka sie matki, zabija Grabca, Pustelnika, Kostryna, matkę, a później na siebie samą wydaje wyrok, ginie rażona piorunem.
Alina, przeciwieństwo siostry, delikatna, oddana matce, życzliwa, skromna, szczera, uczciwa.
W utworze są widoczne nawiązania do Szekspira i Biblii, po zabójstwie siostry na czole Balladyny pojawia się krwawe piętno, przypominające kształtem malinę, od tego tez czasu Balladyna nosi na czole przepaskę, by zakryć znak. Jest to aluzja do lady Makbet, która po zabiciu króla Duncana „widziała” krew na swoich rękach, a także do piętna Kaina z Księgi Rodzaju.Balladynie ukazuje się duch Aliny, podobnie jak Makbetowi duch Banqua, przyjaciela którego zlecił zamordować.
Szekspira, tak jak Słowackiego interesował problem walki o władzę, ludzkie emocje, ambicje i namiętności. W „Balladynie” znajdziemy także inne elementy nawiązujące do tragedii szekspirowskiej, m. in.:
- wprowadzenie fantastyki,
- wykorzystanie motywu natury,
- parafrazy cytatów z Szekspira.
Utwór ma wymowę ironiczną, jest polemika z romantyzmem, parodią romantycznych konwencji, np. romantycznej miłości czy wizji historii. Poeta wprowadził również elementy groteski.
Motyw władzy wiąże się głównie z samą Balladyną, która dla jej zdobycia wykorzystuje przebiegłość, spryt, bezwzględność i zbrodnię.Odrzuca wszelkie wartości, normy moralne, by zaspokoić swoje ambicje, choć wcale nie jest dzięki temu szczęśłiwa, bo władza jest siłą destrukcyjną.
Realizm i fantastyka współgrają w dramacie, w realistyczny sposób Słowacki przedstawił przeżycia, uczucia i działania ludzi, bo to własnie ludzie reprezentują świat rzeczywisty:
- Balladyna,
- Alina,
- Wdowa,
- Kirkor,
- Grabiec,
- Pustelnik,
- Kostryn.
Świat fantastyczny, baśniowy, magiczny reprezentują:
- nimfa Goplana, królowa Gopła, która wpływa na zdarzenia się w świecie ludzi i zmienia ludzkie losy,
- leśne duszki – Skierka i Chochlik.