- Powstanie utworu datuje się na lata sześćdziesiąte XX wieku.
- Pierwotnie opublikowane zostało w miesięczniku teatralnym „Dialog” (1964).
- Przedrukowano go w tomie drugim „utworów scenicznych” Sławomira Mrożka.
- Światowa premiera sztuki odbyła się w Belgradzie.
- W Polsce wystawiono „Tango” po raz pierwszy w 1965 roku.
- Premiera odbyła się w Teatrze Polskim w Bydgoszczy w 1965 roku.
- To groteskowy dramat, napisany lekko i interesująco,
- Jest polski i europejski, silnie związany z tradycją kulturową o uniwersalnym znaczeniu.
- Utwór stanowił artystycznie przetworzoną dyskusję na temat sytuacji społeczno-politycznej, szczególnie polemiki między zwolennikami nowoczesności, zmian i postępu a zwolennikami dawnych tradycji.
- Tematem utworu jest bunt głównego bohatera, Artura, przeciwko światu, jaki wykreowali jego rodzice, Stomil i Eleonora.
- W imię szeroko rozumianej wolności obalili oni dawny porządek, zasady moralne i obyczajowe, a w ich miejsce stworzyli świat
nieuporządkowany, pozbawiony wartości, którymi można by się kierować. - Ich dom i życie stanowią doskonały przykład chaosu.
- Artur buntuje się przeciwko takiemu stanowi rzeczy, chce powrócić do dawnych zasad, zaprowadzić w życiu porządek.
- Jego działania napotykają opór, formy, które chce przywrócić, są już anachroniczne.
- Ponosi klęskę, umiera zabity przez Edka, który za pomocą siły terroryzuje rodzinę.
„Tango” odczytywane jest jako:
- parodia dramatu rodzinnego (efekt parodii daje odwrócenie tradycyjnych ról w rodzinie, starsi awangardowi i łamią konwencje, młodsi marzą o powrocie do nich,
- rozważania o wychowaniu wg modelu nihilistycznego, gdzie pokolenie Stomila zrezygnowało z konwenansów i barier obyczajowych, tak też wychowało dzieci,co doprowadziło do anarchii, chaosu i pustki, a świat przecież chce porządku, pewnych reguł, by można w nim funkcjonować.
- wizja rozwoju ludzkości, według której rodzina Stomilów o obraz społeczeństwa, sztuka awangardowa – rewolucja, styl życia Stomilów przed spiskiem Artura – sytuacja społeczna po rewolucji, spisek Artura – kontrrewolucja, przejęcie władzy przez
Edka – dyktatura. Takie odczytanie fabuły sprawia, że “Tango” staje się parabolicznym dramatem o dziejach ludzkości, - dramat o władzy – Artur przez ślub chce powrotu do konwencji i świata wartości. Przekonuje się, że jednak forma nie zbawi świata, potrzebna jest do tego idea. Śmierć babci nasuwa mu myśl, że tą ideą mogłaby być władza (ma skłonność do tyranii,
instrumentalnego traktowania ludzi). Przyjmuje postawę bohaterów romantycznych (Kordian, Konrad) i wygłasza parodię romantycznego monologu. Ekscytuje go siła i władza. Jednak prawdziwą siłę posiada Edek – prostak i cham. - dramat o miejscu i roli sztuki w życiu człowieka – nowatorstwo i eksperymenty nie są rozumiane, poddaje się je próbie ośmieszenia i dyskredytacji jako bezwartościowe i niepotrzebne.
Utwór jest głęboko osadzony w polskiej tradycji dramatycznej, w konstrukcji utworu dostrzegamy:
- podział na akty,
- prawie klasyczną budowę, na którą składają się: ekspozycja – przedstawienie postaci, zawiązanie akcji – bunt Artura, punkt kulminacyjny – ślub, jako forma uporządkowania świata, perypetie – poszukiwanie idei, śmierć Eugenii, rozwiązanie akcji-katastrofa – zdrada Ali, przejęcie władzy przez Edka,
- tradycyjne rodzaje komizmu, w tym: komizm słowny ( np. sposób mówienia Stomila, próby naśladowania slangu Edka przez Eugenię i Eugeniusza), sytuacyjny (np. wysłanie babci za karę na katafalk), charakterów – Eugenia, Eugeniusz, Edek,
- pierwsze dwa akty prezentują typ dramatu rodzinnego (połączenie tragizmu z komizmem), akt kolejny – dramat idei,
- utwór nawiązuje i parodiuje tradycyjne dramaty o tematyce mieszczańskiej, (np. “Moralność Pani Dulskiej” G. Zapolskiej).