Znaczące nurty literatury polskiego baroku

POEZJA METAFIZYCZNA

• Poezja o charakterze refleksyjno-intelektualnym, typowa dla przełomu renesansu i baroku, a więc dla twórczości Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Daniela Naborowskiego.
• Wewnętrzne niepokoje człowieka rozdartego między pragnieniami duszy (potrzeba Boga i wieczności) a namiętnościami ciała, związane z kryzysem tożsamości człowieka baroku oraz poczuciem osamotnienia jednostki, obdarzonej wolną wolą i skazanej na dokonywanie wyboru, znajdowały w poezji tamtych czasów różne rozwiązania.
• Sęp-Szarzyński postulował heroiczną postawę człowieka, który walcząc ze światem i pokusami własnego ciała, nie ustaje w dążeniu do Boga.
• Naborowski z kolei stara się znaleźć równowagę miedzy wartościami życia doczesnego a duchową istotą jednostki.

• Rozwinął się w Polsce pod wpływem inspiracji literatury europejskiej (gongoryzm, marinizm, konceptyzm). Dwory magnackie, wpływowe i zamożne, których kulturotwórcza rola znacznie wzrosła po przeniesieniu stolicy Polski z Krakowa do Warszawy, były ośrodkami upowszechniającymi wpływy i mody cudzoziemskie.
• Reprezentantami tego kierunku byli: Jan Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski.

• Związany z dworami i dworkami średniej szlachty oraz ideami sarmatyzmu miał charakter bardziej swojski, wyrastał z polskiej tradycji i wiązał się z kulturą ludową.
• Ten nurt, w którym propagowano kult rodzimej obyczajowości i specyficzny rodzaj patriotyzmu, reprezentuje twórczość Wacława Potockiego i Jana Chryzostoma Paska.