„Katarynka” to niewielki utwór pisany prozą, obrazujący krótki, lecz szczególny okres życia bohatera, ujęty w jednym wątku z punktem kulminacyjnym i wyrazistym zakończeniem akcji.
Utwór zbudowany jest na zasadzie kontrastu i sprzeczności.
GŁÓWNE WYDARZENIA
- Tryb życia pana Tomasza, jego zamiłowania i słabości.
- Niechęć do kataryniarzy i katarynek.
- Pojawienie się nowych lokatorek, dwóch kobiet z niewidomą dziewczynką.
- Obserwacje mecenasa, szczególnie smutnej i samotnej dziewczynki.
- Wizyta kataryniarza i zdenerwowanie pana Tomasza.
- Szczęście dziecka (tańce przy muzyce z katarynki, radość i uśmiechy dziewczynki).
- Zmiana postawy pana Tomasza (wycofanie wcześniejszego zakazu wpuszczania kataryniarzy, poszukiwania adresów okulistów).
PROBLEMATYKA
- Nowela obrazuje los nieszczęśliwej, niewidomej dziewczynki i bogatego mecenasa, który przezwycięża swoje uprzedzenia, by ofiarować nieszczęsnej chwile radości.
- Losy bohaterów połączyła katarynka (bohater tytułowy), która wpływa na rozwój wydarzeń.
- Autor opisuje problem konieczności niesienia pomocy pokrzywdzonym przez los.
KOMPOZYCJA „KATARYNKI”
- prezentacja bohaterów (pana Tomasza, następnie rodziny niewidomej dziewczynki),
- punkt kulminacyjny (losy pana Tomasza i losy dziecka splatają się),
- point, czyli zaskakujące zakończenie utworu (pan Tomasz zmienia swe postępowanie: pozwala wpuszczać kataryniarzy, postanawia pomóc dziecku),
- nowela „urywa” się, czytelnik musi sam dopowiedzieć sobie dalsze losy bohaterów,
- jest to cecha charakterystyczna dla noweli, w ten sposób autor nawiązuje kontakt z czytelnikiem, zmusza go do myślenia o problemie.