- Twórcami sowieckich obozów koncentracyjnych byli osobiście Lenin, Dzierżyński i Trocki, a doktryną, która uprawomocniła powstanie tych obozów była ideologia komunistyczna, bolszewicka.
- Po raz pierwszy pojecie to pojawia się w Rosji Sowieckiej w rozkazie Trockiego z 4 czerwca 1918 roku, w którym żąda zamknięcia w obozach tych Czechosłowaków, którzy nie chcieli złożyć broni.
- 26 czerwca 1918 roku w memoriale do Rady Komisarzy Ludowych Trocki proponuje stworzenie systemu przymusu dla „elementów pasożytniczych”, gdzie najtrudniejsze prace zlecano by przedstawicielom burżuazji.
- Trocki zaliczał do niej oficerów carskich, którzy nie chcieli służyć w Armii Czerwonej.
- Wkrótce zażądał, by w obozie znalazły się żony i dzieci tych oficerów, którzy zmobilizowani zostali do Armii Czerwonej, czyniąc z nich zakładników, bo jak uzasadniał bez tego rewolucja poniesie klęskę.
- 8 sierpnia 1918 roku Trocki w rozkazie do Armii Czerwonej powiadomił o utworzeniu obozów w Muromie, Arzamasie i Swijażsku, do których mieli trafiać podejrzani agitatorzy, kontrrewolucyjni oficerowie, sabotażyści, pasożyty społeczne, spekulanci.
- 9 sierpnia 1918 roku Lenin telegramem do Jewgienii Bosch, pełnomocniczki Rady Komisarzy Ludowych, żądał bezlitosnego, masowego terroru wobec kułaków, popów i białogwardzistów.
- Zaczęło przybywać obozów koncentracyjnych, gdzie wraz z umacnianiem się władzy bolszewików trafiali ich przeciwnicy.
- Pierwszy „wzorcowy” obóz koncentracyjny bolszewicy utworzyli w 1923 roku, w dawnych zabudowaniach klasztornych na Wyspach Sołowieckich na Morzu Białym. Osadzono tam wówczas ok. 4 tys. więźniów, a w 1930 roku było ich już 30 tysięcy.
- Na lądzie w łagrach przebywało powyżej 650 tysięcy więźniów, z czego 20% stanowili więźniowie kryminalni.
- Do zwalczania kontrrewolucji bolszewicy powołali w 1918 roku tajną policję o specjalnych uprawnieniach, tzw. Ogólnorosyjską Nadzwyczajną Komisję do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (stąd skrót „cze-ka”), na jej czele stał Polak Feliks Dzierżyński (do śmierci w 1926 roku).
- Późniejsze nazwy to: GPU, OGPU, NKWD, KGB, które stały się synonimem terroru.
- Idea sowieckich obozów koncentracyjnych była konsekwencją stosunku bolszewików do prawa.