ADHD uważa się obecnie za najczęstsze rozpoznanie w psychiatrii dzieci i młodzieży. Współcześnie rozprawy o symptomach, diagnozach i leczeniu ADHD cieszą się dużą popularnością. ADHD stanowi przedmiot dociekań medycznych, psychologicznych i pedagogicznych. Jeszcze nigdy nie byli tak dalece zainteresowani tym problemem rodzice i nauczyciele. Wyraża się to w bardzo bogatej ofercie wydawnictw specjalistycznych, grup wspomagających i stron internetowych. Pod hasłem ADHD w kwietniu 2003 roku znaleziono w Internecie 157 000 niemieckich wpisów, a na całym świecie 19 100 000[1].
Na całym świecie, w tym także w Polsce podejmowane są szeroko zakrojone badania interdyscyplinarne ujmujące jednocześnie wielostronne uwarunkowania ADHD, rodzaje terapii postępowania z dziećmi dotkniętymi tym schorzeniem. Od lat także doskonalone są narzędzia i procedury diagnostyczne. Dzięki nim coraz lepiej poznajemy symptomy zaburzeń zachowania.
Początkowo publikacje poświęcone temu zagadnieniu były bardzo nieliczne i adresowane głównie do psychologów i psychiatrów dziecięcych. Brak było natomiast monografii adresowanych głównie do rodziców i wychowawców dzieci, a na nich przecież głównie spoczywa ciężar wychowania i kształcenia dzieci, w tym również dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej.
Obecnie wielu lekarzy, psychologów i pedagogów (na podstawie własnych badań oraz doświadczeń z pracy z takimi dziećmi) podejmuje trud omówienia przyczyn, obrazu klinicznego zespołu oraz różnych form pomocy dzieciom nadpobudliwym psychoruchowo, ich rodzicom i nauczycielom. Dzięki nim możliwa jest profesjonalna pomoc w rozwiązywaniu problemów dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej i deficytem uwagi.
W 2006 roku dr W. Baranowska z Łodzi przeprowadziła ogólnopolskie pedagogiczne badania dotyczące sytuacji dzieci i młodzieży nadpobudliwych psychoruchowo z deficytem uwagi w polskich przedszkolach, szkołach i domu rodzinnym. W cały cykl włączyli się także inni badacze problemu, reprezentujący pozapedagogiczne obszary.
Celem tego działania było opracowanie ogólnodostępnego systemu wspomagania rozwoju dzieci z ADHD, ze szczególnym uwzględnieniem pokonywania trudności w oparciu o realnie istniejące sytuacje, nie zaś funkcjonujące stereotypy[2].
Efektem badań problemu ADHD jest znaczna liczba publikacji. Z nowości wydawniczych warto polecić następujące prace, będące wynikiem badań teoretyków i praktyków w tym zakresie:
- Wszystko o ADHD – L. Pfiffner[3] – pozycja przedstawiająca metodę uczenia dzieci z ADHD, która opiera się na próbie wyważenia indywidualnych potrzeb nielicznych dzieci z ADHD z potrzebami reszty uczniów, w taki sposób, aby nauczyciel mógł prowadzić normalną lekcję dla całej klasy, równocześnie umożliwiając stworzenie struktury lekcji niezbędnej dla dziecka z ADHD.
- Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci – T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka[4] – poradnik przedstawia przyczyny, obraz kliniczny zespołu oraz różne formy pomocy dzieciom nadpobudliwym psychoruchowo, ich rodzicom i nauczycielom.
- ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej – Kołakowski, T. Wolańczyk, A. Pisula, M. Skotnicka, A. Bryńska – zawiera opis stosowanych metod edukacyjnych, psychoterapeutycznych i farmakologicznych oraz wiele cennych i praktycznych uwag.
- Naucz się opanowania i koncentracji – dr K. G. Nadeau, dr E. B. Dixon – poradnik dla dzieci z ADHD oraz rodziców, wychowawców i pedagogów, który dostarcza praktycznych rozwiązań, możliwych do wykorzystania w życiu rodzinnym i w warunkach szkolnych.
- Nowa metoda leczenia ADHD – R. Mosetter, K. Mosetter – zawiera zestaw specjalnie opracowanych ćwiczeń, poprzez które można oddziaływać na receptory mięśni i ścięgien, a tym samym wpływać na centralny układ nerwowy i mózg dziecka.
- Oswoić ADHD. Przewodnik dla rodziców i nauczycieli dzieci nadpobudliwych psychoruchowo – B. Chrzanowska, J. Święcicka – książka skierowana (wg anonsu) autorek do rodziców zawiera szereg propozycji wychowawczych, które mogą pomóc rodzicom w lepszym zrozumieniu własnego dziecka.
- Od chaosu do spokoju. Skuteczne wychowanie dzieci z ADHD lub innymi zaburzeniami zachowania – J. E. Heininger, S. K. Weiss – książka przynosi praktyczne rady dla rodziców i terapeutów, uczy, jakie stosować reguły, aby zaprowadzić porządek w domu i uporać się z kłopotami w szkole oraz wskazuje, kiedy i gdzie szukać pomocy profesjonalistów.
- Pomóż dziecku z… ADHD – K. E. Spohner – zawiera zbiór praktycznych porad i materiałów do wykorzystania podczas pracy z dziećmi cierpiącymi na zespół nadpobudliwości psychoruchowej, bądź przejawiającymi objawy podobnego zachowania. Dostarcza wielu pomysłów, dzięki którym można pomóc dziecku poznać swoją własną osobowość i sposób myślenia, poprzez którą to świadomość będzie ono łatwiej kontrolować swoje uczucia, myśli i działania.
- Program profilaktyczno-terapeutyczny dla dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej – P. Pawlak – obejmuje istotne zagadnienia dotyczące coraz częściej rozpoznawanego w wieku dziecięcym zaburzenia ADHD oraz podaje szereg metod i technik stosowanych w terapii nadpobudliwości.
- Twoje nadpobudliwe dziecko – G. Serfontein[5] – publikacja z pogranicza psychologii, pedagogiki i pediatrii, na podstawie własnych badań autor analizuje zespołu zaburzeń związanych z krótkotrwałą uwaga, impulsywnością, zwiększonym poziomem aktywności psychomotorycznej i problemami w kontaktach z rówieśnikami. Prezentuje również sposobów oddziaływań terapeutycznych.
O olbrzymim zainteresowaniu tematem ADHD świadczą także konferencje organizowane przez ośrodki naukowe, a także rodziców stowarzyszonych w różnych organizacjach. Przykładem może być Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Nadpobudliwością Ruchową z siedzibą w Rzeszowie.
Z inicjatywy Stowarzyszenia odbędzie się 23 lutego 2007 roku IV Podkarpacka Konferencja ADHD. Warto wspomnieć, że dochody z konferencji przeznaczane są na pomoc dzieciom z ADHD (za fundusze uzyskane wcześniej zakupiono biofeedback aparat wspomagający leczenie dzieci z zaburzeniami ADHD).
W 2006 roku Polskie Towarzystwo ADHD zainicjowało Ogólnopolską Kampanię Społeczną pod nazwą „ADHD – Świat to za mało!”. Głównym jej celem było pokazanie, iż odmienność osób obdarzonych ADHD wymaga akceptacji, a jednocześnie może przynieść korzyści wszystkim wokół.
W ramach Kampanii Społecznej zorganizowano kilkanaście konferencji programowych na terenie całego kraju oraz szkoleń przybliżających ten problem szerokim rzeszom, a w szczególności nauczycielom, opiekunom, lekarzom.
Szczególnego wsparcia wszystkim działaniom w ramach kampanii udzielały znane postaci, którym mimo ADHD, udało się wznieść na szczyty kariery, rozwoju zawodowego i społecznej akceptacji, między innymi – Joanna Szczepkowska i Szymon Majewski. Dla nich i dla wielu innych „Świat to z mało”[6].
[1] R. Portmann, ADHD…, op. cit., s. 12.
[2] Dane zostały opublikowane w „Przeglądzie Badań Edukacyjnych, Łódź 2006 nr 1(2).
[3] Doktor pediatrii i psychologii klinicznej, autorka licznych badań nad zachowaniem i nauczaniem uczniów z ADHD, konsultantka i członek multidyscyplinarnego zespołu terapeutycznego ADHD, specjalistka w dziedzinie metodyki wychowania szkolnego oraz doradztwa rodzinnego dla dzieci z ADHD. Prowadzi liczne zajęcia, konsultacje i warsztaty na temat ADHD dla nauczycieli i rodziców.
[4] Zespól specjalistów leczenia ADHD z Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego AM w Warszawie.
[5] Autor jest z wykształcenia pediatrą i neurologiem.
[6] http://www.ptadhd.pl/swiat.html
Lesław L.