Epoki literackie – inne spojrzenie

nazwa epoki	ramy czasowe	przedstawiciele i dzieła	informacje o epoce
Starożytność/ Antyk	VIII w. p.n.e. – V w. n.e.	Homer: „Odyseja”, „Iliada”;Sofokles: „Antygona”, „Król Edyp”; Horacy: „Pieśni”; Biblia, mity, „Gilgamesz”.	Pismo (alfabetyczne) istnieje od ok. XIII w. p.n.e. Od tego czasu powstawała Biblia, najstarszy zabytek piśmienniczy tak wielkich rozmiarów. W starożytnej Grecji podstawę tematyczną literatury stanowi mitologia. Literatura starożytna stała się wzorem wszystkich późniejszych prądów artystycznych i na długie wieki określiła europejskie kanony piękna. Uznano ją za wzór doskonały – klasyczny. Klasycyzm narodził się w Grecji, zaś Rzym przejął i odpowiednio przekształcił ten wzorzec.
Średniowiecze	Europa 476–1492Polska X – XV w.	G. Anonim: „Kronika polska”;W. Kadłubek: „Kronika polska”; Dante: „Boska komedia”; J. Długosz: „Historia Polski”; „Bogurodzica” „Lament świętokrzyski”; „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”; „Kazania świętokrzyskie”; „Legenda o świętym Aleksym”; „Pieśń o Rolandzie”; „Dzieje Tristana i Izoldy”.	Najwyższą wartością średniowieczu był Bóg. Wszystkie sprawy doczesne należało podporządkować Stwórcy. Konieczność wyrzeczenia się wszelkich uciech, życie w głębokim ubóstwie oraz poświęcenie życia Bogu. W średniowieczu olbrzymią rolę odgrywał też kościół, dlatego właśnie to duchowni byli pierwszymi literatami i filozofami. Większość utworów nie była podpisywana przez autorów, były anonimowe. Miało to na celu ukrycie się autora za dziełem, a przez te wyeksponowanie jego wartości dydaktycznych, moralnych czy teologicznych.
Renesans	Włochy IV–XVI w.Polska XV–XVII	J. Kochanowski: treny, fraszki, pieśni, „Odprawa posłów greckich”;M. Rej: „Krótka rozprawa między trzema osobami…”; P. Skarga: „Kazania sejmowe”; F. Petrarca: „Sonety do Laury”; G. Boccacio: „Dekameron:.	Pojęcie renesansu kryje w sobie rzeczywiście „odrodzenie” wszelkiej wiedzy o człowieku jako osobie, o jego osobowości, niepowtarzalności i wyjątkowości. Ogromny nacisk położony jest na to, aby człowiek rozwijał istniejące w sobie takie cechy, które świadczą o jego indywidualności szczególnie w doświadczaniu bytu. Renesans charakteryzuje się nawiązaniem do kultury i literatury antycznej.
Barok	Europa XVI/XVII – XVIII w.Polska XVI – XVIII w.	Molier: „Świętoszek”, „Skąpiec”;W. Szekspir: „Makbet”, „Hamlet”, „Romeo i Julia”; J. Ch. Pasek: „Pamiętniki” W. Potocki; J. A. Morsztyn.	Nazwa epoki oznaczała perłę o nieregularnym kształcie. U podstaw leżała głęboka religijność. W Baroku wykształciły się dwa zasadnicze nurty myślowe: racjonalizm, który zakładał, że mądrość uzyskać można jedynie dzięki potędze umysłu oraz empiryzm, którego z kolei założeniem było poznawanie świata dzięki zmysłom, doświadczeniu, umysł odgrywał tutaj mniejsze znaczenie.
Oświecenie	Europa XVII – XVIII w.Polska 1764–1822	I. Krasicki: bajki, satyry, „Monachomachia”;J. Wybicki: „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”; F. Karpiński: „Do Justyny”, „Laura i Filon”.	Oświecenie określano jako: wiek rozumu (w Anglii), wiek filozofów (we Francji) lub wiek oświecony. Szczególną wagę przywiązywano do rozumu, który jest jedyną drogą do poznania prawdy. Oświeceni szukali nowego porządku, nawiązując się do nauk eksperymentalnych, m. in. fizyki Newtona, rozmawiali o istocie natury i społeczeństwa.
Romantyzm	Europa XVII w.- 1848r.Polska:1822–1863	J. W. Goethe: „Cierpienia młodego Wertera”;G. Byron: „Giaur”; A. Mickiewicz: „Oda do młodości”, „Ballady i romanse”, „Dziady”, „Pan Tadeusz”, „Konrad Wallenrod”; J. Słowacki: „Kordian”, „Testament mój”, „Grób Agamemnona”, „Smutno mi, Boże”; Z. Krasiński: „Nie-boska komedia”; A. Fredro: „Zemsta”; C. K. Norwid.	Romantyzm był niewątpliwie wiekiem wiary w siłę uczucia. Uwagę twórców przykuwały ludowe wierzenia, legendy o tajemniczych stworach, zatopionych miastach, legendarnych kochankach. Romantyzm kojarzy się przede wszystkim ze wspaniałą poezją, z wzniosłymi ideałami, porywami serca, które najczęściej kończyły się śmiercią zawiedzionego kochanka. Był to także wiek wynalazków i przemysłowego rozwoju. To właśnie w wieku XIX powstają pierwsze lokomotywy. W 1866 linia telegraficzna połączy obie półkule. Potem powstał telefon. W 1818 roku rodzi się fotografia.
Pozytywizm	1863 – 1892	E. Orzeszkowa: „Dobra pani”, „Nad Niemnem”;B. Prus: „Antek”, „Lalka”; H. Sienkiewicz: „W pustyni i w puszczy”, „Janko Muzykant”, „Latarnik”, „Potop”; M. Konopnicka: „Mendel Gdański”, „Nasza szkapa”.	Pozytywizm jest epoką zamykającą etap narodowych zrywów niepodległościowych. Naczelnym hasłem była praca. Pozytywizm to epoka propagująca filozofię wiedzy, doświadczenia, badań naukowych. Pozytywiści polscy na plan pierwszy wysunęli dwa zasadnicze hasła programowe: „pracy organicznej” i „pracy u podstaw”.
Młoda Polska	1891 – 1918	S. Żeromski: „Ludzie bezdomni”;W. Reymont: „Chłopi”; K. P. Tetmajer: „Hymn do Nirvany”; L. Staff: „Deszcz jesienny”; J. Kasprowicz: „Dies irae”; G. Zapolska: „Moralność pani Dulskiej”.	Nazwa pochodzi od cyklu artykułów Artura Górskiego zatytułowanego „Młoda Polska”, który uznany został za cykl programowy. Określenie to obejmuje literaturę, sztukę, teatr, a także styl życia charakterystyczny dla środowiska artystów. Nazwa została utworzona na wzór nazw funkcjonujących w innych krajach, np. Młoda Belgia, Młoda Francja, Młoda Skandynawia.
Dwudziestolecie międzywojenne	1918 – 1939	J. Tuwim; B. Leśmian; F. Kafka: „Proces”; M. Bułhakow: „Mistrz i Małgorzata”; W. Gombrowicz: „Ferdydurke”; Z. Nałkowska: „Granica”; S. I. Witkiewicz: „Szewcy”.	20-lecie międzywojenne to okres między I i II światową. I wojna światowa doprowadziła do zmiany układu sił wśród państw europejskich. Polska powróciła po wielu latach niewoli na mapy Europy. Problematyka podejmowana przez pisarzy tego okresu jest różnorodna. Obok tematów związanych z pierwszą wojną światową pojawiają się tematy związane z wieloma zdobyczami cywilizacyjnymi, tj. rozwój komunikacji, wynalazek samolotu czy kina.
Współczesność	1939 – do dziś	A. Camus: „Dżuma”;T. Borowski: „Opowiadania”; G. Herling -Grudziński: „Inny świat”; H. Krall: „Zdążyć przed Panem Bogiem”; S. Mrożek: „Tango”.	Polityka i historia odcisnęły piętno na twórczości literackiej z okresu drugiej wojny światowej, a także na literaturę po 1945 roku. Pisarze tworzyli w podziemiu i na emigracji. Od wybuchu II wojny światowej powstawały o tragicznej i pesymistycznej wymowie, wypływające ze świadomości bliskiej klęski, jak również zachęcające do podjęcia walki i zawierające refleksje o przyszłym losie Polski. Niedługo po wojnie powstaje literatura będąca pod wpływem dramatycznych doświadczeń obozowych i okupacyjnych.