„Bogurodzica” – najstarszy hymn polski, nieznanego autorstwa, prawdopodobnie z XIII wieku, najwcześniejszy zapis w Bibliotece Jagiellońskiej, śpiewany pod Grunwaldem(1410), a od 1440 roku pieśń koronacyjna. Autorstwo tej pieśni przypisywano św. Wojciechowi, jednak w świetle badań najstarsze strofy utworu pochodzą z przełomu XIII i XIV wieku, zaś zapis utworu datowany jest na początek wieku XV. Pieśń jest prośbą do Maryi o orędownictwo, a do Chrystusa o pobożne życie na ziemi i wiekuiste szczęścia w niebie. Początkowo funkcjonowała jedynie w kościołach, potem śpiewało ją także rycerstwo polskie pod Grunwaldem, Warną, Orszą, Kircholmem i Beresteczkiem. Swe znaczenie „Bogurodzica” utraciła pod koniec XVII wieku.
Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja!
Twego syna, Gospodzina, matko zwolena Maryja,
Zyszczy nam, spuści nam.
Kiryjelejzon.
2
Twego dziela krzciciela, Bożyce,
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy,
A dać raczy, jegoż prosimy,
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kiryjelejzon.
3
Nas dla wstał z martwych Syn Boży,
Wierzyż w to człowiecze zbożny,
Iż przez trud Bog swoj lud odjął diablej strożej.
4
Przydał nam zdrowia wiecznego,
Starostę skował pkielnego,
Śmierć podjął, wspominął człowieka pirwego.
5
Jenże trudy cirzpiał zawierne,
Jeszcze był nie prześpiał zaśmierne,
Aliż sam Bog z martwych wstał.
6
Adamie, ty Boży kmieciu,
Ty siedzisz u Boga w wiecu,
Domieściż twe dzieci, gdzie krolują anjeli.
7
Tegoż nas domieściż, Jezu Chryste miły,
Bychom z Tobą byli,
Gdzież się nam radują szwe niebieskie siły.
8
Była radość, była miłość, było widzienie
Tworca anjelskie bez końca,
Tuć się nam zwidziało diable potępienie.
9
Ni śrzebrzem, ni złotem
Nas diabłu otkupił,
Swą mocą zastąpił.
10
Ciebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć sobie
Ręce, nodze obie.
Kry święta szła z boka na zbawienie tobie.
11
Wierzyż w to, człowiecze, iż Jezu Kryst prawy,
Cirzpiał za nas rany,
Swą świętą krew przelał za nas, krześcijany.
12
O duszy o grzeszne sam Bog pieczą ima,
Diabłu ją otyma,
Gdzie to sam kroluje, k sob[ie] ją przy[i]ma.
13
Maryja dziewice, prośmy synka twego
Króla niebieskiego,
Aza nas uchowa ote wszego złego.
14
Amen…
… tako Bog Daj,