„Trzeba z żywymi naprzód iść”
„Do Młodych” Adama Asnyka jest wierszem programowym polskiego pozytywizmu. Poeta mówi w nim, iż nadszedł zupełnie nowy okres – czas pozytywistów, czas myśli i nauki, a skończył się wiek romantyków. Dlatego też nawołuje do poszukiwania prawdy, a jednocześnie zdobywania wiedzy. Apeluje przy tym o szacunek wobec przeszłości, dzieł swoich przodków:
„Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy”.
Utwór „Do Młodych” to niewątpliwie jeszcze jeden dowód na to, iż poezję Asnyka charakteryzuje dychotomia (tj. dwutorowość). Poeta widzi bowiem otaczający go świat w „podwójnym ujęciu”, np.: młodość – starość; nowość – tradycja; przyszłość – przeszłość:
„Szukajcie prawdy jasnego płomienia,
Szukajcie nowych nieodkrytych dróg […]”
i
„Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy,
Choć macie sami doskonalsze wznieść”.
Gdy wszystko to „włożymy” do tygla jego twórczości, to możemy niewątpliwie uznać, iż cechowała ją nieuchronność postępu, a zarazem poszanowanie tradycji.
„Daremne żale…” jest utworem skierowanym do „starych”, do odchodzącego pokolenia romantyków. „Daremne żale, próżny trud” to słowa określające żal ludzi za przeszłością, którą są „przeżyte kształty, zniknione mary, uwiędłe laury”. Poeta przekazuje jednak, iż nic nie można poradzić na przemijalność, gdyż prawem istnienia jest następstwo pokoleń: „myśli w biegu, nowe życie, fale życia”. Przede wszystkim jednak wiersz jest hołdem złożonym aktywnej młodości i nowej idei. Starością jest idea ludzi głoszących romantyzm (laur poezji), z kolei młodością jest pozytywizm, czas myśli i nauki. Adam Asnyk także i w tym wierszu widzi otaczający go świat w tzw. podwójnym ujęciu: przeciwstawia to, co nowe temu, co stare:
„Trzeba z żywymi naprzód iść,
Po życie sięgać nowe,
A nie w uwiędłych laurów liść
Z uporem stroić głowę”.
[AS]