Najdawniejszym tłumaczeniem Starego Testamentu pochodzącym z III – II wieku p.n.e. jest Septuaginta, czyli tłumaczenie „siedemdziesięciu”. Był to przekład na język grecki sporządzony w Aleksandrii dla Żydów nie władających innym językiem.
Pełnego przekładu Biblii na język łaciński, zwanego Wulgatą, dokonano na przełomie IV i V wieku naszej ery. Przypisuje się go św. Hieronimowi. Sobór trydencki obradujący w XVI wieku uznał ten przekład za tekst obowiązujący w kościele rzymsko – katolickim.
Na języki narodowe tłumaczono Pismo święte już w wiekach średnich. Z doby tej dochowały się dwa pełne tłumaczenia najpiękniejszej księgi, Psałterza. Istniało też tłumaczenie Biblii z wieku XV noszące nazwę Biblii królowej Zofii lub szaroszpatackiej.
Prawdziwy renesans przekładów Pisma św. zaczął się w XVI wieku, co przede wszystkim było związane z reformacją. Zaczęto oczywiście od Psałterza. Z czasem sięgnięto do Nowego Testamentu. Pierwsi zabrali się do tego luteranie z Prus Wschodnich. W latach 1551-1553 pojawiły się, ogłaszane częściami, począwszy od czterech Ewangelii, tłumaczenia Jana Murzynowskiego.
Pierwsze całkowicie anonimowe tłumaczenie całego Nowego Testamentu wyszło w 1556 roku u Szarffenberga w Krakowie.
Wreszcie podjęto trud tłumaczenia całej Biblii, którego efektem stały się przekłady:
- katolicki – Biblia Jana Leopolity (1561),
- kalwiński – Biblia brzeska, czyli radziwiłłowska (1563),
- ariańsko – socyniański – Biblia nieświeska, Szymona Budnego (1572),
- luterański – Biblia gdańska (1632),
- przełom wieków XVI i XVII przyniósł pełne katolickie tłumaczenie Pisma Świętego zwane Biblią Wujka (1599). O wadze tej pracy może świadczyć fakt, że przekład ten zastąpiony został w liturgii Kościoła dopiero w okresie II Watykańskiego Soboru Biblią Tysiąclecia wydaną w 1965 roku.
Kontynuacje, nawiązania
Biblia zajmuje niezwykłe miejsce w kulturze świata, stając się źródłem kultury europejskiej.
W sferze moralnej przyjęto powszechnie uznawać prezentowane w niej przykazania dekalogu za podstawę stosunków międzyludzkich.
W sferze kulturowej stała się:
- inspiracją dla literatury, rzeźby, malarstwa i muzyki;
- natchnieniem myślicieli;
- skarbcem wzorów (archetypów) osobowych i postaw, które są wykorzystywane w każdej epoce literackiej;
- źródłem toposów literackich (znaczeniowych schematów ekspresji): fabuł, wątków i motywów, metaforyki i stylistyki interpretowanych jako statyczny akcent tradycji lub literatury.
Przekłady Biblii przyczyniły się do powstania języków narodowych (polskiego, czeskiego, niemieckiego).