Losy bohatera tej powieści są najlepszym przykładem “sytuacji conradowskiej”. W młodości, służąc jako pierwszy oficer na statku
“Patna”, miast, zgodnie z zasadą morską pozostać na statku tak długo, póki ostatni pasażer bezpiecznie go nie opuści, skorzystał z okazji i wraz z pozostałymi oficerami umknął jako jeden z pierwszych. Pasażerowie na szczęście nie utonęli, uratowani zostali przez inny statek. Jednak Jim stanął przed sądem i z godnością przyjął karę, która odbierała mu stopień oficerski. Odtąd nigdzie nie osiadł na stałe, krążył od portu do portu pracując jako akwizytor. Życie dało mu jednak raz jeszcze szansę ułożenia sobie życia zgodnie z młodzieńczymi marzeniami. Znalazł się na odciętej od świata wysepce Archipelagu Malajskiego. Jednak choć początkowo zaskarbił sobie miłość i szacunek otoczenia, to jednak wkrótce nieumyślnie stał się przyczyną zguby i śmierci osób, które pokochał. Zaufał białym, którzy pod wodzą Browna przybyli
do Patusanu i zaręczył za nich przed tubylcami. Biali jednak okazali się zbrodniarzami. Utwór kończy śmierć Jima, śmierć mająca charakter wyroku, któremu zresztą sam i dobrowolnie się poddał. Zabił go bowiem Doramin – wódz patusańskiego ludu i zarazem ojciec zabitego przez Browna przyjaciela bohatera – Daina.
Jim – postać do głębi szlachetna, człowiek odważny i uczciwy całe swe życie pokutował za popełnioną winę. To nie sąd wytyczył mu karę, lecz dręczone hańbą sumienie. Conrad wyraźnie nakreśla bardzo zasadnicze normy etyczne człowieka: raz popełniłeś błąd, do końca życia nie znajdziesz już spokoju i szczęścia.
Problem lorda Jima to:
- problem odpowiedzialności za swój czyn,
- problem przegranej walki o starcie piętna hańby,
- problem walki ze złym losem i złą rzeczywistością,
- problem samotności wobec wyborów,
- problem złożoności natury ludzkiej (połączenie szlachetności z niekontrolowanymi, negatywnymi
odruchami) i niemożności poznania własnego jestestwa.
Kompozycję utworu cechuje:
- specyficzna narracja (dwie warstwy fabularne, cześć losów opowiada słuchaczom Marlow),
- rozłam biografii Jima na dwie części (Jim – tułacz i Jim w Patusanie),
- ogromna rola opisów przyrody, zwłaszcza żywiołu morskiego (przywołane po to, by ukazać związek człowieka z naturą),
- brak chronologii czasu,
- konstrukcja bohatera (postać bardzo złożona, nosząca znamiona bohatera romantycznego).