Stanisław Przybyszewski – osobowość niezwykła, człowiek wszechstronnie wykształcony (w Berlinie studiował medycynę i architekturę), związany z cyganerią artystyczną Niemiec i krajów skandynawskich. W 1898 roku przyjechał do Krakowa witany entuzjastycznie jako
przywódca duchowy nowego pokolenia. Uzyskał rozgłos jako głosiciel hasła “sztuka dla sztuki”. Swoje poglądy precyzował w artykułach ukazujących się na łamach “Życia”. W 1899 roku ukazał się słynny manifest “Confiteor”. Jego zasadnicze myśli brzmiały:
- sztuka nie ma żadnego celu,
- sama jest celem,
- sztuka jest odbiciem duszy ludzkiej,
- jako Absolut nie może być ograniczana żadną formą, nie może służyć żadnej idei (stoi ponad życiem,
- kojarzy duszę człowieka z duszą wszechnatury uznając duszę człowieka za przejaw Absolutu).
W związku z tym odrzucał sztukę tendencyjną, pouczającą, służącą rozrywce czy mającą jakikolwiek cel moralny, a jej odbiorcą nie może
być plebejusz.
Zenon Przesmycki (Miriam) – torował drogę nowej literaturze. W krakowskim tygodniku “Świt” umieścił rozprawę o symboliście
belgijskim Maeterlincku, w latach 1901-1907 wydawał w Warszawie czasopismo “Chimera”, a na jego łamach drukował utwory C. K. Norwida, którego twórczość na nowo odkrył, a siebie określił mianem “wnuka” (“…lecz ty wspomnisz wnuku”) wybitnego artysty. W tymże piśmie w 1901 roku ogłosił dwa artykuły o charakterze programowym: “Los geniuszów” i “Walka ze sztuką”.
Tadeusz Boy-Żeleński (1874-1941) – lekarz z zawodu, w młodości był współpracownikiem kabaretu artystycznego “Zielony Balonik”,
później zasłynął jako autor studiów literackich i publicystycznych. Tłumaczył na język polski wiele dzieł literatury francuskiej od średniowiecza (“Pieśń o Rolandzie”) aż do czasów współczesnych (powieści Marcela Prousta). Był również krytykiem literackim i teatralnym, a jako eseista zasłynął terminem “brązownicy” dla określenia historyków fałszujących, bo upiększających życie i twórczość pisarzy.
Stanisław Witkiewicz (1851-1915) – malarz i krytyk artystyczny, autor pięknych książek o “Januszu Kossaku” i “Janie Matejce”. Ukochał kulturę Tatr, a cykl opowiadań “Z Tatr” napisał stosując gwarę góralską. Bronił indywidualności i niezależności artysty. Pragnął przezwyciężyć subiektywizm krytyki i stworzyć podstawę do naukowego badania dzieł sztuki. Chociaż był przede wszystkim krytykiem artystycznym, stworzył studium literackie “Mickiewicz jako kolorysta”.