“Pieśń Filaretów”- utwór utrzymany w tonie klasycznej retoryczności, pieśń biesiadna (według przypisu autora pierwsza strofa jest
naśladownictwem burszowej, tzn. wesołej studenckiej, pieśni niemieckiej), w której uczta staje się okazją do wezwań i pouczeń. Rozpoczyna go zwrotka wprowadzająca w atmosferę wesołej zabawy: “Hej użyjmy żywota! / Wszak żyjem tylko raz;”.
Następne jednak zwrotki coraz wyraźniej odsłaniają istotny, patriotyczno-rewolucyjny, ładunek ideowy.
W trzeciej strofie natrafiamy na pochwałę wszystkiego, co polskie, narodowe (“śpiew narodowy”, “polski… miód” i “bratni ród”).
Kolejne są bezpośrednimi zwrotami podmiotu lirycznego, utożsamiającego się ze społecznością grup filareckich, do studentów: filologii, prawa, chemii, matematyki i fizyki,, by każdy z nich – zgodnie z ideałami stowarzyszenia (hasła: Ojczyzna, Nauka, Cnota, Męstwo, Praca, Zgoda) – “Mierzył siły na zamiary, / Nie zamiar podług sił.” “Bo gdzie się serca palą, / Cyrklem uniesień duch, / Dobro powszechną skalą, /
Jedność większa od dwóch.”.
Cytowane wersy (w. 41 – 48) są najpiękniejszymi i prawdziwie romantycznymi strofami pieśni, która zyskała sobie szeroką popularność wśród młodzieży wileńskiej. Przyjaciele Mickiewicza (Jan Czeczot, Tomasz Zan, Ignacy Domeyko) z entuzjazmem ją propagowali, uznając za doskonały pomysł, by patriotyczno-rewolucyjne hasła “Ody do wolności” upowszechniać pod płaszczykiem wesołej piosenki anakreontycznej.
Styl pieśni charakteryzuje nasycenie licznymi zdaniami w trybie rozkazującym, wykrzyknikowymi i retorycznymi oraz zwroty bezpośrednio
skierowane do adresata, tj. filomatów, żartobliwy ton (“Jego Newtońska Mość”; “Archimed był ubogi, / Nie miał gdzie oprzeć stóp”) oraz prosta budowa (czternaście zwrotek czterowersowych, połączonych rymem krzyżowym odpowiednio żeńskim i męskim).