| Wyszczególnienie | Opis | Przykład |
| Mowa niezależna | Dosłowne przytoczeniu czyichś słów (cytat. W piśmie mowę niezależną ograniczamy cudzysłowem, a w dialogach myślnikiem. Stosowana jest w języku potocznym, jak i literackim. | Powiedziała: „Jesteś najmilszym człowiekiem na świecie”. |
| Mowa zależna | Określa włączenie cudzych słów w tok własnej wypowiedzi (be cytowania), z zastosowaniem zdań podrzędnych dopełnieniowych.
Mowa charakter sprawozdawczy, często stosowana w stylu naukowym. |
Powiedziała, że jest najmilszym człowiekiem na świecie. |
| Mowa pozornie zależna | Taki sposób budowania wypowiedzi, w którym autor bez formalnego wprowadzanie mowy niezależnej, oddaje głos bohaterowi. Mimo braku cudzysłowu czytelnik widzi i rozumie, że są to słowa bohatera wprowadzone w narrację). Mowa pozornie zależna polega na opisie myśli, przeżyć, ponieważ autor (narrator) patrzy i opisuje zdarzenia oczami bohatera.
Często wykorzystywana w powieściach psychologicznych. |
Czy naprawdę nie miałem racji?
Jak mogli ze mną tak postąpić? |
zależna, zależna, pozornie zależna