- Pierwsze wydanie w 1910 roku.
- Utwór uznany za pewnego rodzaju osobliwość, ewenement.
- Historia ludzi z „pogranicza” dwóch światów.
- Świat realny i świat urojony, miejsce ludzi opętanych.
- Autor przedstawia pewnego rodzaju szaleństwa.
- W poszczególnych światach poznajemy różnych bohaterów, ale każdy z nich jest niejako „wariatem”.
- Nie da się ich zakwalifikować do żadnych schematów.
- Wymykają się nawet psychiatrycznym diagnozom.
- Tworzą jednak świat własnych marzeń i planów, niestety – później niszczą go z nieukrywaną satysfakcją.
- Utwór jest sprzeciwem wobec uporządkowanej literatury modernizmu i młodopolskich konwencji.
- Narrator prowadzi swą opowieść niezwykle ciekawie, choć nieraz treść bywa obrazoburcza.
- Przedstawia wydarzenia z lekkością i swadą.
- Przedstawia wydarzenia z punktu widzenia bohaterów, ich groźnej wyobraźni i nieprzewidywalnego umysłu.
- Wprowadza wiele elementów humoru, com równoważy „ciężkie i trudne” opisy.
- W utworze znajdziemy wiele opisów i porównań eksponujących brzydotę.
- Uznaje się Romana Jaworskiego za pierwszego przedstawiciela groteski w naszej literaturze.