Literaturę tego okresu to zerwanie z kanonami „języka literackiego” i kształtowanie się pod dużą presją bieżących wydarzeń politycznych. Część autorów podejmowała tę tematykę wprost, przez co musieli publikować swoją twórczość w wydawnictwach podziemnych lub za granicą. Inni szukali ratunku przed nihilizmem w refleksji ogólniejszej lub przeszłości, co pozwalało im publikować utwory oficjalnie. Koniec dziesięciolecia zamknął w polskiej literaturze epokę naznaczoną zmaganiami z ustrojem politycznym. Wraz z upadkiem w Polsce komunizmu doszło do połączenia się krajowych i emigracyjnych nurtów literackich.
W poezji dominowali twórcy starszego pokolenia. Postacią niezwykle popularną, symbolizującą jedność kultury krajowej i emigracyjnej stał się Czesław Miłosz, którego pozycję w polskiej kulturze wzmocniła przyznana w 1980 literacka Nagroda Nobla. Jego wiersz Który skrzywdziłeś odczytano jako aluzję do władz komunistycznych i przejaw poparcia dla „Solidarności”. Gdy w czerwcu 1981 roku odwiedził Polskę, był entuzjastycznie witany w Warszawie, Gdańsku, Krakowie oraz w Lublinie, gdzie otrzymał doktorat honoris causa na KUL. Oprócz twórczości Miłosza uznaniem cieszyły się też wiersze: Zbigniewa Herberta, ks. Jana Twardowskiego, Wisławy Szymborskiej oraz młodszego pokolenia takich poetów jak: Stanisław Barańczak, Leszek Szaruga, Ryszard Krynicki.
W prozie znaczącymi osiągnięciami były coraz częściej wydawane też w tzw. drugim obiegu książki Andrzeja Kijowskiego, Andrzeja Kuśniewicza, Igora Newerly’ego, Marka Nowakowskiego, Kazimierza Orłosia, Jarosława Marka Rymkiewicza, Juliana Stryjkowskiego, Jana Józefa Szczepańskiego, Andrzeja Szczypiorskiego, Józefa Mackiewicza, Władysława Terleckiego, Piotra Wojciechowskiego.
Działalność zaczęło „pokolenie brulionu”, które reprezentowali m. in.Marcin Świetlicki, Robert Tekieli, Jacek Podsiadło, Manuela Gretkowska, Jerzy Pilch, Paweł Huelle.
Poza granicami wydawali: jak Janusz Głowacki, Włodzimierz Odojewski, Gustaw Herling-Grudziński, Adam Zagajewski.