„Pan Tadeusz” jest utworem odbiegającym swym charakterem od założeń literatury romantycznej, podobnie jak inne dzieła romantyczne jest utworem synkretycznym.
Utwór łączy cech:
- powieści poetyckiej (fragmentaryczność narracji o księdzu Robaku),
- poematu heroikomicznego (opis bitwy z Moskalami, księga IX),
- gawędy szlacheckiej (opowieści Wojskiego),
- powieści historycznej (spór o zamek, postać Hrabiego),
- baśni (opis matecznika w IV księdze),
- poematu opisowego i idylli (opis Zosi opiekunki ogrodu i ptactwa w księdze III),
- epopei poprzez umieszczenie n akcji w ważnym momencie historycznym (rok 1812 i wyprawa Napoleona na Moskwę), kreację wszechwiedzącego narratora, którego cechuje epicki dystans do zdarzeń, obecność inwokacji, porównań homeryckich.
Mickiewicz zrezygnował z następujących elementów charakterystyczne dla epopei:
- paralelizm akcji boskiej i ziemskiej,
- cudowność,
- kreacje bogów i herosów.
Nazywanie dzieła Mickiewicza epopeją narodową nie jest ścisłym określeniem gatunkowym, ale wyznacza rangę tego utworu w naszej kulturze narodowej.