- Wiersz z gatunku inwokacyjnej liryki apelu.
- Powstał w Krakowie w 1945 roku.
- Składa się z 5 strof, o różnej liczbie wersów.
- Wiersz jest rytmiczny, o czym decyduje rozkład akcentów i obecność rymów (niedokładne).
- Brak danych o nadawcy, zaś odbiorca jest jasno wskazany („władcy” tego świata).
- Jest nim polityk (politycy) wskazany już w tytule wiersza.
- Wiersz jest apelem do polityków o zasady moralne, którymi powinni kierować się w swej pracy.
- Stanowi [przypomnienie o odpowiedzialności spoczywającej na barkach polityków.
- Polityk został przedstawiony jako ktoś zdolny do czynienia zarówno dobra jak i zła (antytezy, kontrast).
- Jest protestem i oskarżeniem za bezduszność, brak wrażliwości, zło wobec tych, którzy powierzyli im władzę.
- Wiersz porusza niezwykle ważną tematykę, jest napisany w tonie patetycznym.
- Poeta wykorzystał: pytania retoryczne (np. „Kto ty jesteś człowieku – zbrodniarz czy bohater?”), wykrzyknienia (np. „Stój”), metafory (np. „Ty, którego do czynu wychowała noc”), kontrasyu (np. ” zbrodniarz czy bohater?”).
Kto ty jesteś człowieku – zbrodniarz czy bohater?
Ty, którego do czynu wychowała noc.
Oto starca i dziecka w ręku dzierżysz los
I twarz twoja zakryta
Jak golem nad światem.
Czy obrócisz w popioły miasto czy ojczyznę?
Stój! Zadrżyj w sercu swoim! Nie umywaj rąk!
Nie oddawaj wyroku niespełnionym dziejom!
Twoja jest waga i twój jest miecz.
Ty ponad ludzką troską, gniewem i nadzieją
Ocalasz albo gubisz
Pospolitą rzecz.
Ty jesteś dobry i w gronie rodziny
Pieściłeś nieraz blask dziecinnych głów.
Ale jeżeli przeklnie ciebie – milion rodzin?
Biada! Co pozostanie z twoich dobrych dni?
Co pozostanie z twoich krzepkich mów?
Ciemność nadchodzi.
Gwarne miasta i pola, kopalnie, okręty
Na twojej dłoni, ludzkiej, jakże ludzkiej.
Patrz. Linia twego życia tędy będzie szła.
Trzykroć błogosławiony
Po trzykroć przeklęty
Władco dobra
Albo władco zła.