Latarnie umarłych pojawiły się po raz pierwszy w XII wieku, najczęściej budowano je koło szpitali zakaźnych, przy kostnicach (ossuarium), na cmentarzach, nieraz na szlakach pielgrzymkowych. Miały kształt filara lub wieży umocowanych na wielobocznych platformach. Budowano je z kamienia lub cegły. Ich ojczyzną była pierwotnie Francja, do dziś zachowało się ich tam wiele. Powstawały także w wielu innych państwach Europy, np. w Anglii, we Włoszech, Austrii, Niemczech, sporadycznie w Czechach i Polsce. Niektóre z nich były okazałą budowlą z wewnętrznymi schodami i miejscem na szczycie dla lampy oliwnej, wykorzystywanej nieraz jako latarnia lub podczas zaraz i chowania zmarłych, jako oświetlenie miejsca pochówku. By spełniały swą rolę musiały być poświęcone. Najcenniejsza w Polsce latarnia umarłych pochodzi z XIV wieku i znajduje się na krakowskim cmentarzu kościoła św. Mikołaja przy ul. Kopernika 9. W Kielcach jedna znajduje się na placu kościelnym świątyni pw. św. Wojciecha, druga przy wejściu na Cmentarz Stary, od strony Cmentarza Partyzanckiego. Od końca XIV wieku ograniczono wznoszenie latarń umarłych, zastępując je cmentarnymi kaplicami.
