- Wewnętrzna przemiana bohatera ( dzieje Jacka Soplicy, wstrząsy i wydarzenia w jego życiu, śmierć Horeszki, wstąpienie do zakonu bernardynów, pośmiertna rehabilitacja),
- Obraz szlachty polskiej (szeroka panorama stanu szlacheckiego, barwny obraz poglądów, wad i zalet),
- Miłość do rodzinnego krajobrazu i narodu (bogate opisy przyrody, podkreślanie jej piękna, Soplicowo ostoją polskości, obraz wyidealizowany),
- Tradycja i obyczaje (Soplicowo – dwór polski, polowania, grzybobranie, uczty, parzenie kawy, staropolski savoir-vivre, zażywanie tabaki, grzeczność przy stole, wobec starszych).