- Twórcy renesansowi tworzyli wzorce osobowe, które wiązały się z ich doświadczeniami osobistymi.
- Jan Kochanowski był w swoim życiu żakiem, dworzaninem (sekretarzem królewskim), ziemianinem, ale zawsze także humanistą, poetą i patriotą.
- Poeta opisał te liczne zajęcia w autobiograficznej fraszce „Do gór i lasów”.
- Humanista – człowiek wszechstronnie wykształcony, znający antyczną kulturę i języki (grekę i łacinę), filozof, podróżnik, umiejący korzystać z uciech, ale zachowujący w życiu umiar, pokorny wobec przeciwności losu, patriota, człowiek sprawiedliwy, uczciwy, w swoich działaniach niedbający o wartości materialne.
- Jan Kochanowski, „Pieśni”.
- Ziemianin – człowiek rozsądny, zapobiegliwy, zaradny, dobry mąż, ojciec, gospodarz, sąsiad, szlachetny pan dla poddanych chłopów, prawdomówny, sprawiedliwy.
- Mikołaj Rej, „Żywot człowieka poczciwego”.
- Dworzanin – człowiek szlachetnie urodzony, pełen gracji, wdzięku, elegancki, wytworny, elokwentny, wykształcony, znający obyczaje i tradycję, dyskretny.
- Łukasz Górnicki, „Dworzanin polski”.
- Obywatel-patriota – człowiek lojalny wobec władzy świeckiej, zdyscyplinowany, gotów do poświęceń, tolerancyjny, sprawiedliwy i posłuszny prawom, umiejący panować nad emocjami, nieakceptujący przemocy.
- Andrzej Frycz Modrzewski, „O poprawie Rzeczypospolitej”
- Jan Kochanowski, „Odprawa posłów greckich” – postać Antenora.
- Polak-katolik – człowiek zdolny do poświęceń dla ojczyzny, głęboko wierzący, zwalczający wszelkie herezje, lojalny wobec Kościoła katolickiego, skromny i pokorny, żyjący w zgodzie z sąsiadami, życzliwy dla bliźnich i wspierający potrzebujących.
- Piotr Skarga, „Żywoty świętych”, „Kazania sejmowe”.