Sentymentalizm

  • Jeden z prądów oświeceniowej myśli i literatury.
  • Rozwijający się w oświeceniu prąd umysłowy i literacki.
  • Miał charakter polemiczny w stosunku do dominującego w tej epoce klasycyzmu.
  • K;lad nacisk na subiektywny charakter doświadczenia ludzkiego, przygotowując estetyczny grunt dla preromantyzmu.
  • Jego przedstawiciele podkreślali znaczenie indywidualnego przeżycia emocjonalnego utożsamienia się z drugim człowiekiem.
  • Sentymentaliści odeszli od ideałów klasycznej harmonii i ładu, odrzucali skrajnie rozumowe i racjonalistyczne tłumaczenia wszelkich zjawisk życia indywidualnego i społecznego.
  • Wiodącym ich hasłem był powrót do natury, będący rękojmia prawidłowego rozwoju osobowości ludzkiej.
  • Głównym gatunkiem była sielanka.
  • Najwybitniejszym przedstawicielem prądu był Jean-Jacques Rousseau (1712-1778).
  • Jego utwory (np. „Nowa Heloiza”) wywarły ogromny wpływ nie tylko na sentymentalistów, ale także niektórych romantyków, m. in. Adama Mickiewicza (1798-1855).
  • W literaturze polskiej sentymentalizm znalazł wyraz w twórczości dwóch wybitnych poetów oświeceniowych:
    • Franciszka  Dionizego Kniaźnina (1750-1807),
    • Franciszka Karpińskiego (1741-1825), który postulował ideał „człowieka czułego”.