Zbigniew Herbert
(29.10.1924 Lwów—28.07.1998 Warszawa)
Zbigniew Herbert poeta, dramatopisarz, eseista, publicysta, autor słuchowisk radiowych, twórca o bogatym dorobku i autorytecie. Studiował ekonomię, prawo, filozofię.
Ojciec poety był legionistą i obrońcą Lwowa, prawnikiem i dyrektorem banku. Herbert rozpoczął naukę we Lwowie oficjalnie, później, w czasie sowieckiej okupacji, na tajnych kompletach, w ten sposób w 1943 roku zdał maturę. Pod koniec wojny rodzina przeniosła się pod Kraków (Proszowice), podjął studia w Krakowie (ekonomia), kontynuował prawo i filozofię w Toruniu. Od 1948 mieszkał w Sopocie, później ponownie w Toruniu, następnie podwarszawskim Brwinowie i Warszawie.
Pracował w NBP, redakcji „Przeglądu Kupieckiego”, Związku Literatów Polskich (o/Gdańsk), drukował w swe utwory „Tygodniku Wybrzeża”, „Tygodniku Powszechnym”, „Przeglądzie Powszechnym”, „Dziś i Jutro”, przygotowywał kwerendy biblioteczne, był płatnym krwiodawcą, pracował w Inwalidzkiej Spółdzielni Nauczycieli Emerytów, Biurze Studiów i Projektów Przemysłu Torfowego, w miesięczniku „Poezja”, w Teatrze w Gorzowie Wielkopolskim,
Manifestował niechęć do ówczesnego ustroju, jego utwory cechuje opór przeciw systemowi.
Wiele podróżował (Austria, Francja, Anglia, Szkocja, Włochy, Niemcy, Holandia, Belgia, Stany Zjednoczone, Grecja), w latach 80. XX wieku stał się poetą polskiej opozycji. Kilka lat mieszkał za granicą, w 1992 powrócił do kraju na stałe.
W swoich utworach opowiadał o współczesności, ale nawiązywał do tradycji, kultury, dziedzictwa. Był otwarty w swych poglądach, zalecał bezkompromisowość i wierność takim wartościom jak:solidarność, dobro, prawda, opór przeciwko totalitaryzmowi.
Zbigniew Herbert to mistrz skrótu, ironii, liryki roli i maski, jest laureatem wielu polskich i zagranicznych nagród literackich, znalazł się także na monetach upamiętniających, wydanych przez NBP. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy, można go czytać w około 40 językach.
Oryginalnie interpretował historię starożytną i mity, znajdując w nich odbicie współczesnych lęków i niepokojów. W jego twórczości wyraźne są wpływy filozofii stoickiej.
Wiele jego utworów łączy postać pana Cogito, który wyraża rozterki współczesnego myślącego człowieka.
Zmarł 28 lipca 1998 roku w Warszawie i spoczął na Cmentarzu Powązkowskim. 30 lipca 1998 roku ówczesny prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył go pośmiertnie Orderem Orła Białego, ale rodzina (żona i siostra) odmówiły przyjęcia odznaczenia. Zrobiły to kilka lat później (3 maja 2007) odbierając odznaczenie z rąk Lecha Kaczyńskiego.
Wybrane wydania Z. Herberta:
- „Struna światła”, 1956.
- „Hermes, pies i gwiazda”, 1957.
- „Studium przedmiotu”, 1961.
- „Barbarzyńca w ogrodzie”, 1962.
- „Napis”, 1969.
- „Pan Cogito”, 1974.
- „Raport z oblężonego miasta i inne wiersze”, 1983.
- „Elegia na odejście”, 1990.
- „Rovigo”, 1992.
- „Martwa natura z wędzidłem”, 1993.
- „Epilog burzy”, 1998.
- „Labirynt nad morzem”, 2000.
- „Król mrówek”, 2001.
- „Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone”, 2001.