Renesans – teatr elżbietański

Panowanie w Anglii królowej Elżbiety I (1558-1603) to lata budowania politycznej i ekonomicznej potęgi kraju oraz rozkwitu kultury renesansowej. Czas ten to tzw. epoka elżbietańska.

W kulturze tamtej epoki szczególną rolę odegrał teatr. Teatr elżbietański wywodził się z tradycji widowisk średniowiecznych, prezentowanych na placach miejskich i dziedzińcach przydrożnych oberży. W drugiej połowie XI wieku przedstawienia trafiły na deski specjalnie na tej cel budowanych budynków, jeden z pierwszych powstał w 1576 roku.

Wyjątkowo zasłużony na tym polu jest gmach teatralny „The Globe” („Pod kulą ziemską”), w którym odbyły się premiery większości sztuk Szekspira. Początkowo widowiska opierały się na luźno skonstruowanych scenariuszach, jednak w miarę stabilizacji teatru jako instytucji zaczęto tworzyć teksty literackie, stanowiące kanwę spektaklu.

Teatr elżbietański przyczynił się do rozwoju dramatu jako rodzaju literackiego, a najwybitniejszym  jego twórcą był wspomniany wcześniej William Szekspir.

Cechował się skrajną umowności.a i koncentracją na tekście. Niemal nie było rekwizytów i dekoracji, za to kostiumy wyróżniały się bogactwem i wykwintnością.

Wykorzystywano efekty teatralne , np. wystrzały z armat.

_______________________________________________________________________________________________

Budynki teatralne w czasach Elżbiety I miały kształt okrągły, nieraz ośmiokątny, dużo rzadziej prostokątny. Mogły pomieścić około 2000 tysięcy widzów.

Sceną była platforma, wystająca na środek widowni, z trzech stron otaczali ją oglądający, te stojące bilety były najtańsze , droższe bilety  były „siedzące”, a najbogatsi z widzów mogli sobie „zafundować” miejsce siedzące na samej scenie obok grających aktorów.

Co ciekawe widzowie mogli podczas spektaklu jeść, pić, głośno wyrażać swoje opinie, a nawet dyskutować z aktorami.

______________________________________________________________________________________________

Na widowni były kobiety i mężczyźni, ale aktorami mogli być tylko panowie, role kobiece grali najczęściej młodzieńcy, a istotne znaczenie miały rekwizyty, które objaśniały dodatkowo sztukę, bo nie stosowano scenografii.

Sztuki wystawiane w angielskich teatrach zrywały z kanonem antycznym, ne respektowały zasady trzech jedności, ani reguły dekorum.By przyci.agnąć widzów  autorzy sztuksięgali do historii miłosnych lub wątków sensacyjnych.

 

Informacją dla widzów był także kolor wywieszanych flag przed spektaklem:

  • biała oznaczała komedię,
  • czarna- tragedię.