Mchy – budowa i różnorodność
Wiadomości z podręcznika str. 102-106 oraz 114 (wiadomości dotyczące mchów)
Najważniejsze zagadnienia:
– Opisz środowisko życia mchów (wymień miejsca i warunki gdzie mogą żyć).
– Podpisz wskazane na rysunku elementy budowy mchu.
– Omów funkcje (zadania) poszczególnych elementów budowy mchów.
– Wyjaśnij dlaczego mchy osiągają małe rozmiary (są drobnymi roślinami).
– Omów znaczenie mchów w przyrodzie oraz dla człowieka.
– Wyjaśnij pojęcia:
torfowisko,
torf,
roślina zarodnikowa,
organowce,
komórki wodonośne,
środowisko życia mchów (wymień miejsca i warunki gdzie mogą żyć).
- Mchy to niewielkie rośliny, mają do kilkunastu centymetrów wysokości.
- Rosną w kępach, skupiskach, nazywanych darniami.
- Jest to gromada, liczy około 13 tys. gatunków.
- Zaliczane są do organowców.
- Mchy rosną na całej Ziemi.
- W Polsce mamy blisko 700 gatunków.
- Mchy nie mają korzeni i tkanek przewodzących, dlatego rosną małe, a nie takie jak drzewa czy krzewy.
- Są przeważnie roślinami lądowymi.
- Zasiedlają różne tereny, wilgotne lasy, łąki szczeliny skalne, miejsc między kamieniami, gdzie gromadzi się woda.
- Znaleźć je można nawet na szczytach gór lub na pustyniach.
- Kilka gatunków to mchy wodne, np. zdrojek.
- Inny np. torfowiec tworzy cenne zbiorowiska roślinne nazywane torfowiskami.
- Torf powstaje na zarastających jeziorach lub wolno płynących rzeczkach.
- Mchy nie występują w morzach i oceanach- jest to jedyne środowisko, gdzie ich nie ma.
Podpisz wskazane na rysunku elementy budowy mchu.
Omów funkcje (zadania) poszczególnych elementów budowy mchów
- Chwytniki – przytwierdzają roślinę do podłoża, mająą kształt cienkich nitek.
- Łodyżka i listki to organy np. płonnika.
- W drobnych zielonych listkach zachodzi fotosynteza.
- Płonnik listkami wchłania wodę, pobiera j a z wilgotnego powietrza, deszczu lub rosy, jeśli wysycha jego liście się zwijają i ściśle przylegaj a do łodyżki, przez która może wyparować woda.
- Mchy są organowcami, tj. mają organy.
- Na szczycie ulistnionej łodygi pojawia się zarodnia, w której powstają potrzebne do rozmnażania zarodniki.
- W przypadku torfowca (mech związany z terenami podmokłymi) łodyżki są mocno ulistnione i rozgałęzione.
- Cienkie listki tworzą dwa rodzaje komórek:
* żywe, zielone zawieraj a chloroplasty, prowadzą fotosyntezę,
* pomiędzy nimi leżą komórki martwe, w których gromadzi się woda, nazywane są wodonośne, posiadają otworki którymi wnika woda, nasiąkają jak gąbka i gromadzą kilka razy więcej wody niż same ważą.
* u torfowców tworzą się kuliste zarodnie z zarodnikami do rozmnażania
- Torfowce mają zdolność nieograniczonego wzrostu, górna część stale rośnie, dolna w wodzie stopniowo obumiera.
Wyjaśnij dlaczego mchy osiągają małe rozmiary (są drobnymi roślinami)
- Nie mają korzeni i tkanek przewodzących
Omów znaczenie mchów w przyrodzie oraz dla człowieka.
- Przyczyniają się do tworzenia gleby.
- Ich obumarłe szczątki wzbogacają podłoże w próchnicę .
- Podczas deszczu wchłaniają duże ilości wody, dlatego mają znaczenie w regulacji ilości wody w środowisku.
- Warstwa wilgotnych mchów tworzy doskonale warunki życia dla pierwotniaków, grzybów, a także zwierząt: ślimaków, owadów, pająków, żab.
- Szczególnie torfowce są cenione, ponieważ szybko rosną, a zdolność tę zachowują przez całe życie i tworzą duże pokłady torfu.
- Proces tworzenia torfu trwa nieraz kilka tysięcy lat.
- Głównym składnikiem chemicznym torfu jest węgieł.
- Torf jest materiałem spulchniającym glebę, daje jej żyzność, jest też opałem
- Torf wykorzystywany jest też do produkcji leków i kosmetyków.
– Wyjaśnij pojęcia:
torfowisko,
- jeden z typów mokradeł,
- siedlisko mocno uwodnione,
- miejsce, gdzie rośną torfowce,
- teren stale podmokły, o podłożu trudno przepuszczalnym, pokryty zbiorowiskami roślin bagiennych i bagienno-łąkowych
torf,
- skała osadowa powstała w wyniku zachodzących w szczególnych warunkach przemian obumarłych szczątków roślinnych,
- zawiera mniej niż 60% węgla
roślina zarodnikowa,
- roślina, która nie wytwarza kwiatów i nasion,
- rozmnaża się przez zarodniki lub przez podział.
organowce,
- rośliny, które zbudowane są z trzech zasadniczych części, tj. korzenia, łodygi i liści.
- organy te pełnią określone funkcje.
- prymitywnymi organowcami są mszaki, a typowymi organowcami lądowymi są paprotniki.
komórki wodonośne,
- kilkuwarstwowa skórka na łodyżkach i jednowarstwowa na gałązkach bocznych u torfowców
- zbudowana jest z dużych, martwych i bezbarwnych komórek przystosowanych do gromadzenia wody,
- ściany tych komórek są cienkie, u niektórych gatunków (np. u torfowca błotnego) wzmocnione spiralnymi, zgrubiałymi listwami,
- zawierają pory.