Wzór osobowy z II połowy XVI wieku:
- Zamieszkanie|:
- wieś.
- Główne źródło dochodu:
- zarzadzanie własnym majątkiem ziemskim,
- handel zbożem i bydłem.
- Wykształcenie:
- umiejętność czytania i pisania,
- niekiedy znajomość języków, najczęściej łaciny,
- znajomość głównych dzieł klasyków antycznych i Biblii,
- praktyczna znajomość gospodarowania.
- Obowiązki wobec ojczyzny:
- płacenie podatków,
- udział w życiu politycznym (sejmiki).
- Znajomość świata:
- zdobyta lekturom,
- wyjazdy do szkół,
- uczestnictwo w sejmach,
- podróże do ośrodków handlowych (np. Gdańsk).