- Powieść o życiu artystów powstała 1901 roku.
- Stanowi syntetyczny obraz życia ludzi sztuki.
- Akcja rozgrywa się w środowisku europejskiej cyganerii artystycznej.
- Głowni bohaterowie ro”
- aktor,
- dziennikarz,
- muzyk,
- poeta,
- dramaturg,
- malarz.
- Reprezentują wszystkie dziedziny twórczości.
- Ich losy zostały pokazane na tle dynamicznego życia wielkiego miasta.
- Narracja ma charakter wielogłosowy, a świat widziany jest oczami poszczególnych postaci.
- Każdy z artystów-bohaterów to skrajna indywidualność o wysubtelnionych nerwach.
- Łączy ich przekonanie, że sztuka to jedyna ucieczka przed bezsensem rzeczywistości.
- Wszyscy za wybór „życia sztuką” płaca cierpieniem, gdyż nie osiągają twórczej satysfakcji.
- Przyczyny takiego stan u rzeczy wyjaśniają w różny sposób.
- Czują się dziećmi epoki kryzysu wielkich wartości.
- Analizując własną psychikę , nie potrafią dać sobie rady ze swoja odmiennością.
- Czują lęk przed tłumem i jego gustami kulturalnymi, którym trzeba ulec, jeśli chce się osiągnąć sukces.
- By odizolować się od innych tworzą własny świat, zakładając maski i grając różne role.
- Próbując podporządkować swe życie artystycznemu powołaniu bohaterowie powieści czują się wywyższonymi kapłanami, innym razem błaznami czy komediantami.
- Przeklinają swój los, by za chwilę go błogosławić.
- Niezrealizowane marzenia prowadzą bohaterów do odurzania się narkotykami, do marzeń o nirwanie i śmierci.
- Powieść pokazuje dramatyzm egzystencji artysty, nękanego przez teraźniejszość, a pracującego dla przyszłości.
- Berent wyraził nadzieję, że rozterki artystów jego czasów stworzą grunt dla nowej sztuki.