- Tytuł opowiadania to początkowe litery alfabetu, którego uczą sie dzieci.
- Akcja dzieje się w „wielkim mieście wielkich Niemiec”.
- Już to stwierdzenie kierunkuje czytelnika w stronę zaborców i cenzury.
- Orzeszkowa dla zmylenia carskiej cenzury akcję umieściła w zaborze pruskim, choc toczy się w rosyjskim.
- Narrator opowiada o trudnościach życiowych ojca i brata Joanny Lipskiej.
- Nie wskazuje na przyczyny zakazu prowadzenia edukacji przez ojca młodej kobiety.
- Prawdopodobnie przyczyną było budzenie wśród uczniów uczuć patriotycznych u uczniów (był przecież Polakiem).
- Innym powodem mógł być udział w powstaniu styczniowym, w którym uczestniczył Mieczysław, brat Joanny.
- Miał zaledwie 16 lat, ale konsekwencje były surowe (wydalenie ze szkoły, co przekreślało realizację planów).
- Po latach Mieczysław pracuje w kancelarii komisji skarbu z niską pensją i bez możliwości awansu.
- Władze uznają go bowiem za politycznie podejrzanego.
- Skromne mieszkanie rodzeństwa na poddaszu staje się miejscem, gdzie Joanna zaczyna pracę nauczycielki, ucząc dzieci stróża, murarza, piekarza itd.
- Joanna, jak większość kobiet tamtych czasów (II połowy XIX wieku) nie ma wyuczonego zawodu, ani pracy.
- Praca nauczycielki sprawiła, ze Joanna czuła się potrzebna i pożyteczna.
- Niestety, praca zaprowadziła ją do sądu, gdzie ukarano ją grzywną „dwustu rubli kary pieniężnej, w razie niewypłacalności trzy miesiące więzienia”.
- Brat zaciągnął dług u lichwiarzy, by ratować siostrę.
- Nie chciał też kontynuacji tej pracy, ale Joanna Lipska nie przestała.
- Zaczęła traktować swą pracę jako powołanie, misję i walkę o polskość z zaborcą.
- Represje po upadku powstania styczniowego były niezwykle uciążliwe i bolesne.
- Potrzeba chwili stała się ofiarna praca dla dobra społeczeństwa.
- Znaczące było szerzenie oświaty i kultury wśród najniższych warstw społeczeństwa.
- Bohaterka utworu potraktowała to jako swój obowiązek pracy u podstaw.
Formy narracji:
- opowiadanie o wydarzeniach,
- opis postaci,
- opis miejsc, przedmiotów w mieszkaniu Lipskich i w sadzie (gmach),
- opis sytuacji – rozprawa sadowa,
- monologi i dialogi z aluzjami i niedomówieniami,
- styl pisarski prosty, bezpośredni.