W pierwszych dekadach XX wieku bardzo dynamicznie rozwinęła się psychologia.
Pojawił się właśnie wówczas kierunek nazwany behawioryzmem, powiązany ściśle z ludzkimi zrachowaniami.
Kierunek w psychologii oraz literaturze ukształtowany głownie w USA przed I wojną światową.
Samo słowo pochodzi z angielskiego behaviour i oznacza zachowanie.
Przedmiotem analiz behawiorystów stało się zachowanie jednostki.
Założenia behawioryzmu i behawiorystów zawierają się w następujących stwierdzeniach:
- decydujący wpływ na postępowanie człowieka ma świat zewnętrzny,
- bodźce zewnętrzne kierunkują działania ludzi,
- nie istnieje świadomość jako taka, bowiem nie da się jej zbadać i zweryfikować,
- nie można więc oceniać psychologicznej motywacji działań człowiek, ze względu na jej niesprawdzalność,
- wiarygodne jest jedynie obiektywnie dostrzegalne zachowanie i reakcje.
Za jednego z twórców i głównych przedstawicieli behawioryzmu uznaje się Burrhusa Frederica Skinnera (1904-1990) amerykańskiego psychologa, który stworzył paradygmat badawczy znany jako eksperymentalna analiza zachowania.
Elementy behawioryzmu widoczne są w powieściach E. Hemingwaya oraz J. Dos Passosa.
W literaturze polskiej dostrzec je można w prozie np. T. Borowskiego.