Spośród pisarzy pozytywizmu parał się nowelistyką najdłużej i ze zmiennym powodzeniem. Ale stopniowo wypracował Prus w swoich utworach własny styl budowania rzeczywistości literackiej. Ów styl to: rygorystyczna oszczędność w doborze szczegółów, przewaga relacji skrótowej i charakteryzującego dialogu nad opisami, krótkie wstawki liryczne lub akcenty ironii, obok nieraz niewyszukanego i rubasznego żartu.
Jednym z naczelnych motywów nowelistyki Prusa jest urzeczywistnianie się istoty moralnej bohatera w czynie altruistycznym (np. “Michałko”). Bohatera ludowego przedstawiał głównie od zewnątrz, w działaniu i wypowiedziach, nieco jednostronnie eksponując jego prostoduszność, natomiast wielkie zasługi położył w subtelnej analizie psychiki dziecięcej (np. “Anielka”, “Grzechy dzieciństwa”).
„Omyłka”
To reminiscencja udziału Prusa w powstaniu styczniowym (szesnastoletni Olek uciekł do oddziału powstańczego, ranny dostał się do twierdzy w Lublinie, skąd z wielkim trudem wydobyli go opiekunowie). Jest to widziana oczami dziecka – siedmioletniego Antka, historia starca, człowieka powieszonego w czasie powstania styczniowego za rzekome szpiegostwo. W rzeczywistości walczył w powstaniu listopadowym, ale na emigracji wzbudził ku sobie niechęć i nieufność krytycyzmem wobec nierozważnych zrywów narodowych. Gdy wrócił do kraju okrzyknięto go sprzedawczykiem i szykanowano (scena obrzucenia kamieniami, symboliczne rozbicie naczynia w którym jadł). Choć uratował rannego powstańca (brata narratora), został stracony wskutek oskarżenia rzuconego przez tchórza-kasjera, który pomówił go wobec zbrojnych. Prus pochwala realizm polityczny prezentowany przez skazanego, a potępia zarówno program orientacji profrancuskiej (oczekiwanie pomocy od zagranicznych sprzymierzeńców), jak i postawę społeczeństwa, które daje posłuch pomówieniom.