Rodzaje i gatunki literackie, poetyka

Epopeja – epos, najstarszy wierszowany gatunek epicki, podejmuje tematy dotyczące zbiorowości (narodu, plemienia, grup społecznych), sławi dzieje legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych (momentów dziejowych) dla danej społeczności. Gatunek ukształtowany w starożytnej Grecji, […]

Odmiana eposu obejmująca greckie (epos homerycki) i rzymskie („Eneida|” Wergiliusza”) utwory nnapisane w epoce antyku. Uznawane od wieków za klasyczne dzieła gatunku.

Nazwa homerycki pochodzi od imienia twórcy. Przedstawia tematykę mitologiczną. Źródłem moga tez byc dokumenty historyczne, a także codzienna rzeczywistość. Świat przedstawiony to płaszczyzna współistnienia ludzi i bogów. Utwór rozpoczyna się inwokacja (rozbudowana apostrofą skierowaną najczęściej […]

Wiersz o tematyce miłosnej Funkcjonuje w literaturze tak długo, jak cała poezja. Pisany w różnych tonacjach, w zależności od epoki i indywidualnych predyyspozycji autora. Potrafi doskonale przedstawiać miłość, tę platoniczną czy zmysłową. Łączy często uczucie […]

Esej znalazł swe miejsce w literaturze współczesnej. Fragmenty eseistyczne pojawiają się także we współczesnych powieściach. Eseje poruszają bardzo rozległą tematykę. Podejmują rozmaite tematy, nawiązując do historii, sztuki, literatury, filozofii, religii, polityki. Esej filozoficzny (powiązany z […]

Popularna w literaturze średniowiecznej forma krótkich tekstów o charakterze umoralniającym. Nazywano je także „przykładami”. Miały konstrukcję narracyjną. Czerpały motywy z literatury starożytnej, jak również z opowieści ludowych.

Facecja – krótkie, komiczne opowiadanie prozą, wymiennie w niektórych okresach stosowane zamiast anegdoty, krotochwili, humoreski, dykteryjki lub ludowej gadki. Żartobliwy utwór staropolski o niekiedy nawet frywolnej tematyce. Zakończony najczęściej celną puentą o zabarwieniu satyryczno-dydaktycznym lub […]

Typ obrazowania literackiego, w którym w świat przedstawiony wkraczają postaci nadnaturalne, cudowne lub budzące grozę, nieistniejące w rzeczywistości pozaliterackiej. Fantastyka literacka funkcjonuje na zasadzie swoistej umowy pisarza z czytelnikiem, pisarz przypisuje niezwykłym tworom status realny […]

Odmiana komedii, która posługuje się zwykle środkami komizmu sytuacyjnego, błahymi konfliktami, elementami karykatury, groteski, błazenady(tzw. lekka komedia). Istotą farsy jest żywa, wartka akcja, pozbawiona intelektualnych ambicji i głębszych treści intelektualnych. Elementy farsy przedostają się niekiedy […]

Felieton – (nieraz nazywany kroniką), gatunek literacko-publicystyczny związany z aktualnymi wydarzeniami i problemami, zawierający subiektywny, luźny komentarz, dygresje, dywagacje. Stanowi zwykle stałą pozycję w dziennikach czy tygodnikach. Może mieć charakter satyryczny, perswazyjny. Cechy charakterystyczne felietonu […]