Rodzaje i gatunki literackie, poetyka

Jeden z gatunków form oralnych (ustnych). Krótkie, utarte powiedzenie. Wypowiedź anonimowego autora. Stanowi najczęściej komentarz do jakiejś sytuacji, zdarzenia. Reprezentuje potoczne wyobrażenie określonej zbiorowości.

Postylle, komentarze, kazania wyjaśniające Ewangelie niedzielne całego roku, w prostym tłumaczeniu  od post illa verba oznacza po tych słowach. Liczne były postylle protestanckie. Najbardziej znana to „Postylla” Mikołaja Reja, pierwsze wydanie 1557, później cztery kolejne. […]

Powiastka – niewielki wierszowany lub prozaiczny utwór mający charakter dydaktyczny (pouczający), którego głównymi adresatami są dzieci i młodzież. Charakteryzuje ją prostota fabuły, komunikatywność języka. Podejmuje tematy zmyślone lub autentyczne.

Powiastka filozoficzna – krótki utwór fabularny pisany prozą, ilustrujący jakąś myśl filozoficzną. Posługuje się uproszczonym rysunkiem postaci oraz elementami fantastyki baśniowej. Obejmuje krótkie utwory z pogranicza prozy i eseju filozoficznego.

Powieść – obszerny utwór prozaiczny, o charakterze narracyjnym z partiami dialogowymi, o swobodnej kompozycji, z bogatym materiałem zdarzeniowym. Nośnikiem treści jest fabuła, często wielowątkowa, z wieloma bohaterami, epizodami. Jest to gatunek niezmiernie zróżnicowany, występuje kilka […]

Gatunek powieści, gdzie tematem staje się śledztwo w sprawie przestępstwa, zbrodni. Na plan pierwszy w tego typu utworze wysuwa się sam detektyw działający w imieniu prawa.

Odmiana powieści, w której najbardziej istotnym wątkiem fabularnym jest podróż. Połączona jest ona z dojrzewaniem bohatera. Ta odmiana powieści jest charakterystyczna dla literatury amerykańskiej.

Odmiana powieści, w której auto stosuje narrację pierwszoplanową. Powstaje w efekcie stylizacji powieści na dziennik. Zbudowana jest z szeregu notatek bohatera, układających się chronologicznie w fabułę. Ze względu że zapisy bohatera maja charakter refleksyjny i […]

Rodzaj powieści dydaktycznej, nazywanej także powieścią o kształceniu. Powstała w XVIII wieku. Podstawową osią konstrukcyjną jest podróż głównego bohatera, z które powraca bogatszy o szereg doświadczeń i wiedzę. Zmienia to znacząco jego dotychczasowe życie. Przykładowi […]

Gatunek powieści popularnej w II połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku. Składała się z listów, czasami przeplatanych fragmentami pamiętnika. Miała charakter refleksyjny. Ukazywała wewnętrzne życie bohatera. Tłem była wydarzenia społeczne. Jednocześnie należy pamiętać, […]