Rodzaje i gatunki literackie, poetyka

Z łaciny = zwierciadło. Tak nazywano pochodzące z XVI wieku teksty poruszające wybrana tematykę, np. prawną, teologiczną, społeczną itp. Przykładem może być utwór M. Reja „Zwierciadło”.

Epicka pieśń o charakterze dydaktyczno-patriotycznym. Opowiada o doniosłym wydarzeniu z dziejów narodowych lub sławiąca historycznych bohaterów. Śpiew historyczny stanowi rozwijaną w poezji polskiej XCIX wieku – odmianę dumy. Ich wzór stworzył J.U. Niemcewicz w „Śpiewach […]

Patriotyczna pieśń epicka z XIX wieku. Traktuje o wielkich wydarzeniach w dziejach jakiegoś narodu. Przykładem mogą być „Śpiewy historyczne” Juliana Ursyna Niemcewicza (1758-1841).

Stanca – w poezji prowansalskiej utwór liryczny, złożony z kilku zamkniętych zwrotek (strof), zawierających jasno wyrażoną myśl, co wymaga podczas czytania oddzielenia ich wyraźną pauzą. Strofa, która liczy przynajmniej 4 wersy. Stancą określa się także […]

Najmniejsza, powtarzająca się regularnie cząstka wersu. Ukształtowała się w metryce antycznej. Opierała się wówczas na różnicach iloczasowych. Stanowiła zespół sylab krótkich (U) i długich (-). W metryce polskiej sylaby długie zastępowane są akcentowanymi, a krótkie […]

Są to najmniejsze wywodzące sie z wiersza antycznego cząstki rytmiczne wersu. Złożone są z ustalonego układu sylab długich i krótkich, zróżnicowanych ze względu na iloczas lub akcent. Podziau wiersza na stopy  dokonuje się ze wzgledu […]

Zwrotka czterowersowa. Charakterystyczna dla hymnów kościelnych. Autorstwo przypisywane jest św. Ambrożemu (IV wiek). Złożona z wersów ukształtowanych jambicznie.

Zwrotka składająca sie z trzech wersów równosylabowych. Mogą składać się z 7 lub 8 zgłosek. Zakończone są tym samym rymem.

Imituje strofę zastosowaną przez Puszkina w „Eugeniuszu Onieginie”. Złożona z 14 ukształtowanych jambicznie wersów. W Polsce wykorzystywał ją np. J. Tuwim.

Jedna z najstarszych strof w poezji (przełom VII i VI wieku p.n.e.). Nazywana tak od imienia greckiej poetki Safony. Składa się z 4 wersów. W polskiej liryce funkcjonuje od XVI wieku. Ma formę czterowiersza. Trzy […]