Pieśń patriotyczna, która powstała w grudniu 1830 roku, jej autorem, trzech pierwszych zwrotek na pewno, jest Jan Nepomucen Kamiński, pozostałe dopisywali anonimowi autorzy. Ostatnia zwrotka ponadczasowa, z uniwersalnym przesłaniem, choć też w kilku wersjach (np. ze słowami trzeba nam jedności, w innej wolności). Aktualna nawet obecnie, zobaczcie na końcu wpisu.
Autor muzyki jest nieznany, choć znalazłam nuty z wypisanym nazwiskiem Karola Kurpińskiego (więc może on!). Pieśń funkcjonuje ponadto z kilkoma tytułami, m.in. „Polak nie sługa” czy „Śpiew wolności”.
Polak nie sługa, nie zna со to pany,
Nie da się okuć przemocą w kajdany,
Wolnością żyje do wolności wzdycha,
Bez niej jak kwiatek bez wody usycha.
Siedzi w klateczce więziona ptaszyna,
Że była wolną, sobie przypomina,
A choć jej ptasznik daje żywności,
Jednak przez szczeble wzdycha do wolności.
Siedź cicho ptaszku i ciesz się nadzieją,
Żе dni pogodne tobie zajaśnieją,
Masz mnóstwo braci — doczekasz-li chwili,
Żeby сi wyjście z klatki ułatwili.
Niemiec łakomy na złoto i srebro.
I politycznie kradnie cudze dobro –
Moskal byle miał dziegciu do sytości.
Sam tylko Polak wzdycha do wolności.
Anglik w przemyśle zatopiony сałу,
W nim szuka chluby i swej własnej chwały,
Francuz wydaje dzieła о miłości,
Sam tylko Polak wzdycha do wolności!
Prusak zdradliwy nikomu nie ufa,
Bitny Szwed uległ i swych królów słucha,
Hiszpan oddany cały pobożności,
Sam tylko Polak wzdycha do wolności.
Sułtan turecki wzdycha do seraju,
Wzsedłszy do niego myśli że jest w raju,
Węger do wina — a Włoch do gnuśności,
Sam tylko Polak wzdycha do wolności.
Tak orzeł białу uległy przemocy,
I pognębiony od orła z północy,
Jest przy nadzei, że wolność odzyska,
Skoro mu chwila pomyślna zabłyska.
Tak więc Rodacy! wolności nam trzeba,
Zamiarom naszym sprzyjać będą nieba –
Nadejdzie chwila, chwila pożądana.
Że zegną wrogi przed Polską kolana!
Inna wersja ostatniej zwrotki!
Tak, tak Polacy! Jedności nam trzeba,
Naszym zamiarom sprzyjać będą nieba,
Nadejdą czasy powszechnej radości
I Polaki jeszcze wróci do wolności.