- K.K. Baczyński był młodym, utalentowanym poetą i historia przekreśliła jego plany artystyczne i osobiste.
- Dokonał wyboru – „jako poeta i żołnierz” walczył z bronią w dłoni z wrogiem ojczyzny.
- Brał udział w licznych akcjach wojennych.
- Zginął 4 sierpnia 1944 roku w powstaniu warszawskim.
Elegia o … [chłopcu polskim]
Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą,
haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią,
malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg,
wyszywali wisielcami drzew płynące morze.
Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć,
gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami.
Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg,
przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg.
I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc,
i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut – zło.
Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką.
Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?
- K. K. Baczyński – „poeta czasu kurz” (kurzawy wojennej), ps. Jan Bugaj.
- Liryka bezpośrednia, inwokacyjna (zwrot do adresata).
- Nastrój wiersza: żałobny, smutny, żalu, żałosny.
- Elegia – uroczysty utwór żałobny.
- Podmiot liryczny – matka – apostrofy „synku, syneczku” – opłakująca syna, wyrażająca swoje uczucia.
- Adresat wiersza – syn, do którego zwraca się matka (adresat pozorny, bo nie żyje, jak sugeruje ostatnia zwrotka). Jest jednocześnie bohaterem utworu.
- Forma wypowiedzi: monolog, rozmowa z nieobecnym.
- Sposób wypowiedzi – podmiot liryczny używa zdrobnień, jakby zaśpiew w ludowej kołysance.
- Uczucia, które wyraża podmiot liryczny- smutek, żal, ból, miłość do syna, nienawiść do Niemców.
- Los bohatera – syna, dziecka, chłopca: czasowniki:
I zwrotka „oddzielili, haftowali…” (artyzm)
II zwrotka „wyuczyli, odchowali…” (wychowanie) kontrast z rzeczywistością
III zwrotka „wyszedłeś, poczułeś…” (los, odczucia chłopca)
- Temat wiersza – tragedia syna i tragedia matki; tragizm w dwu płaszczyznach – matek i synów.
- Symboliczna wymowa tytułu utworu.
- Środki poetyckie, utwór zbudowany na zasadzie kontrastu.
- Wiersz obrazuje los całego pokolenia, zmuszonego przez historię zmuszone do dorastania w czasie wojny.
- Tytułowy chłopiec polski nie ma imienia, jest nim więc każdy młody człowiek, który walczył za ojczyznę i za nią umarł.
- Podobnie matka – to matka każdego konkretnego żołnierza, każdego walczącego i każdego zmarłego, matka symbolizująca wszystkie matki czasu wojny, zmuszone go grzebania własnych dzieci i płakania nad ich ciałami.
- Wiersz wywołuje silne emocje.