Budowa i znaczenie form nieosobowych czasownika [bezokolicznik, imiesłowy]

Wyróżniamy następujące formy nieosobowe:

  • Bezokoliczniki, tworzone poprzez dodanie do tematu czasownika przyrostka -ć lub -c, np. pytać, mówić, spieszyć, biec (od biegania), piec (od pieczenia),
  • Imiesłowy, czyli formy czasownika mające cechy przymiotnika lub przysłówka, wyróżniamy imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe:
Imiesłowy
przymiotnikowe przysłówkowe
  • Czynne,  tworzone od czasowników  niedokonanych, zakończone na –ący, -ąca, -ące,
  • Współczesne, tworzone się od czasowników niedokonanych, zakończone na -ąc
  • Przykłady: piszący, robiąca, śpiewające, czytający, jadące
  • Przykłady: idąc, mówiąc, śpiewając, robiąc, gryząc
  • Bierne, tworzone  od czasowników  dokonanych i niedokonanych oraz od czasowników  przechodnich, zakończone na –ny, -ony, -ty
  • Uprzednie, tworzone od czasowników  dokonanych, zakończone na –łszy, -wszy
  • Przykłady: podziwiany, zatopiona, rozbite, wyłoniony, spuchnięty, zniesiony, zdmuchnięty
  • Przykłady: wyszedłszy, zawładnąwszy, dobiegłszy, zapowiedziawszy, zrobiwszy, zjadłszy
  • Partykułę nie piszemy łącznie z imiesłowami przymiotnikowymi (czynnymi i biernymi), niezależnie od tego, czy użyte są w znaczeniu przymiotnikowym, czy czasownikowym. Dopuszcza się jednak rozdzielne pisanie imiesłowów przymiotnikowych, gdy te zostaną użyte w znaczeniu czasownikowym.
  • Partykułę nie z imiesłowami przysłówkowymi piszemy zawsze rozdzielnie.
  • Formy zakończone na -no i -to, używane w zdaniach bezpodmiotowych, np. zamknięto, wybito, wzniesiono, strajkowano.