Gatunki informacyjne

INFORMACJA:

• o informacji mówi się jako o drugim obok publicystyki podstawowym rodzaju wypowiedzi dziennikarskiej, które są zbiorem publikacji o właściwym ich celach stylu kompozycji, źródła i miejsca publikacji;
• informacją potocznie nazywamy różne jej odmiany: wiadomość, notatkę, wzmiankę;
• informacja może istnieć bez publicystyki zaś publicystyka nie może istnieć bez informacji;
• publicystyka to zwykle łączenie informacji wiązania przyczyn ze skutkami, analizowanie ciągów zdarzeniowych i refleksja intelektualna; informacja powiadamia o faktach, publicystyka o sądach;
• informacja poszerza zakres uczestnictwa w dziejących się wydarzeniach, publicznych, pogłębia przeżywanie tych zjawisk
• informacja to przekazywanie odbiorcy za pośrednictwem mediów aktualnych treści poznawczych, publicystyka natomiast to aktualne tendencje (subiektywne) interpretowanie wszelkich zagadnień społecznych.

Cechy informacji:

• aktualność – działanie, jak najszybszy przekaz po fakcie;
• wierność – odzwierciedlenie opisywanej lub pokazywanej rzeczywistości;
• zrozumiałość – w miarę możliwości należy unikać wyrazów obcojęzycznych i nazw fachowych;
• zwięzłość – to w pewnym uproszczeniu dobranie takich środków językowych, by za pomocą niezbyt wielu słów precyzyjnie opisać istotę wydarzenia;
• ścisłość i jednoznaczność –komunikat powinien dotyczyć faktów przedstawionych w sposób konkretny. Należy unikać ujęć dygresyjnych i wątków pobocznych;
• obrazowość – należy używać wyrazów i sformułowań dających odbiorcy możliwość wyobrażenia sobie opisywanej sytuacji. Informacja nie powinna zawierać więc eufemizmów i peryfraz;

3 zasady konstrukcji informacji:

• danie odpowiedzi na pytania: KTO, CO, GDZIE, KIEDY, JAK, DLACZEGO, Z JAKIM SKUTKIEM?
• odwrócona piramida to co jest kluczowe i kolejne informacje i uzupełnianie informacji;
• separowanie faktów od komentarza;

Podstawowa forma to:

• wiadomość – wypowiedź publikowana na stronach informacyjnych;
• wzmianka – jest rodzajem wiadomości z własnym nagłówkiem, ale to forma drobna występująca gdzieś w końcu kolumny informacyjnej bez zdjęcia;
• notka lub notatka – jej cechą jest to że lokuje się w kolumnie. Notatki to często zestawienie depesz agencyjnych;
• zajawka – kiedyś były to krótkie zdania np. tytuły tekstów z podaniem stron, obecnie jest tendencja do rozbudowania zajawek. Ale ich wyróżnieniem jest podanie numeru strony;
• komunikat – tym różni się od innych form informacyjnych, że operuje się językiem statycznym, urzędowym, oficjalnym; jest nadawca komunikatu;
• biogram – zwykle daje się gdy osoba zainteresowana przedstawia czego dokonała i zawiera główne informacje o takiej osobie + zdjęcie portretowe;
• sprostowanie – jest oparte na przepisach prawa prasowego;
• wyjaśnianie to forma półsprostowania;

 Wywiad terminologia i geneza:

Wywiad to:

• nazwa gatunku multimedialnego o charakterze informacyjnym lub publicystycznym;
• metoda zbierania informacji;
• ciekawostki: Pierwszy wywiad przeprowadził James Gordon Benett w 1835 roku na łamach New York Herald, jego rozmówcą był poczmistrz Bufallo.

Na przełomie XIX i XX wieku wywiad stał się rodzajem gry salonowej  za sprawą Marcela Prousta, ale nie miał większego znaczenia w prasie politycznej.

• wywiad – rozmowa przeprowadzona przez dziennikarza lub dziennikarzy z osobą , która się czymś wyróżnia, jest autorytetem w jakiejś dziedzinie;
• wywiadem nie jest sonda uliczna ani dyskusja (odniesienie do jednego wyrażenia zarysowanego problemu). Treścią wywiadu z jedną osobą jest wiele tematów. Dyskusja cechuje się jednym wiodącym tematem.

Wywiad – cechy gatunkowe:

• musi być przeprowadzony z osobą czymś się wyróżniającą , będącą autorytetem w jakiejś dziedzinie;
• treścią wywiadu powinny być rzeczy ciekawe, nowe i aktualne;
• omawiane problemy są sprawdzalne, a tym samym właściwe;
• odpowiedzi powinny mieć piętno;

Odmiany (ze względu na sposób przekazu):

• bezpośredni przed audytorium;
• prasowy;
• radiowy i telewizyjny (improwizowane, spontaniczne, robione na żywo, nagrywane i poddawane obróbce);
• wywiad wmontowany w inną wypowiedź dziennikarską (artykuł, esej) ze względu na konstrukcję i osobę respondenta;
• wywiad montaż (sklejanie części wywiadu);
• wywiad z samym sobą (publicystyczny);
• wywiad bez wyodrębnionych pytań;
• wywiad rzeka (publicystyczny);

 Stylistyka i treść pytań:

• wszystkie te elementy zależą w pierwszej kolejności od adresata, autor wywiadu musi brać pod uwagę takie elementy jak np. płeć ( inna stylistyka jest w pismach kobiecych), wiek, wykształcenie (wywiady w prasie opinii bardziej wszechstronne), zawód, wyznanie (prasa i programy religijne publikują wywiady, które zawsze w jakimś stopniu nawiązują do sfery sacrum), zainteresowania (media, które zajmują się programami hobby, internetowe strony tematyczne kierują swój przekaz do konkretnych grup), narodowość lub przynależność etniczną, orientację seksualną.
• pytania w wywiadzie poza sytuacjami spontanicznymi, kiedy nie da się przewidzieć pytań, cel wywiadu i jego układ powinny być przedmiotem wcześniejszych przemyśleń. Można wybrać wariant chronologiczny, jeśli chce przedstawić sylwetkę swego rozmówcy albo problemowy jeśli zależy mu na poznaniu poglądów respondenta;
• Możliwy jest układ mieszany chronologiczno-problemowy.

Pytania w wywiadzie:

• ważna jest dbałość o spójność pytań, unikanie dygresji, powtarzania się;
• w dłuższych formach wielowątkowych dla całości wypowiedzi istotne są tzw. pytania zwrotne które pozwalają na podsumowanie rozpatrywanej kwestii i płynne przejście do kolejnego pytania;
• przeciwieństwem pytań zwrotnych są pytania zaskakujące oderwane od toku dyskusji, oczywiście jeśli nie będzie się ich stosować w nadmiarze, wszystko zależy od respondenta od jego temperamentu , refleksu;
• zbędne są pytania, na które odpowiedź wydaje się oczywista, co zdarza się w krótkich wywiadach sportowych; zdarza się że powtarzanie pytań jest formą wymuszenia na respondencie wypowiedzi;

 Interakcje w wywiadzie:

• dziennikarz –pośrednik występuje między respondentem a odbiorcą, zadaje pytanie rejestruje odpowiedź (krótkie wywiady o charakterze informacyjnym);
• pośrednik –pomocnik, dziennikarz nie tylko pośredniczy, ale stara się, żeby respondent wypadł lepiej niż mógłby wypaść, występuje najczęściej kiedy dziennikarz lubi człowieka i chce by tak się stało, Czasem respondent sobie nie radzi, dlatego trzeba mu trochę pomóc. Inicjatywę trzyma dziennikarz, on jest panem sytuacji;
• autorytet – uczeń, dziennikarz przyjmuje postawę nie znającego tematu, jest w defensywie, stwarza  wrażenie  zafascynowanego  osobowością  respondenta i jego pytaniami, może to być sytuacja kiedy dziennikarz jest niedoświadczony, może być tak że dziennikarz specjalnie się tak zachowuje, nazywa się to „wywiadem na kolanach” (Piłsudski); pytania są krótkie i rzadkie, dominują długie wypowiedzi;
• partner – ekspert dziennikarz staje się równorzędnym partnerem, a nawet stroną dominującą, może to wynikać z zawodowej perfekcji, jest przygotowany znakomicie, może to być wykazanie przy tym niewiedzy i braku kompetencji odpowiadającego. Dochodzi do naruszenia równowagi w dyskusji na korzyść dziennikarza;
• partner reprezentant opinii publicznej, dziennikarz wzmacnia swoją pozycję występując jako reprezentant opinii publicznej. Respondenta stawia pod ścianą, wtrąca zwroty „opinia publiczna jest zaniepokojona” lub „nasza społeczność chciałaby wiedzieć”.

Patologia w wywiadzie:

• ustawienie rozmówcy pod z góry zamierzoną tezę. Respondent przedstawiony jako osoba o negatywnych cechach charakteru;
• ton mentorski –syndrom misyjności mediów, pouczenie respondenta, traktowanie go z góry;
• klimat przesłuchania prokuratorskiego –natrętnie powtarzanie pytań „łapanie za słówka”;

Funkcja nagłówków:

• nagłówki były elementami dzielącymi materiał, stanowią elementy dynamiki;
• zaczęły dookreślać tekst, zawartość treściową tekstu;
• nagłówek zaczął spełniać funkcję typową dla wiadomości, stawał się formą informacyjną;
• obecnie nagłówki porządkują materiał, ale przede wszystkim dynamizują materiał, są elementem przyciągającym;

 Każdy nagłówek składa się z nadtytułu, tytułu głównego i tytułu;

• nadtytuł –wprowadzenie do tytułu gł. w ogólną część tekstu, uzupełnia metaforyczność;
• tytuł główny –występuje zawsze, powinien być atrakcyjny, magnetyczny, dobry tytuł gwarantuje uwagę;
• podtytuł –występuje sporadycznie, może mieć charakter lidu;

Nagłówki dzielimy na:

• nagłówki jednoczłonowe – tytuł główny;
• nagłówki wieloczłonowe – przynajmniej jeden element poza tytułem głównym;

Ze względu na kształt grafiki :

• jednołamowe;
• wielołamowe;
• nagłówek grzbietowy występuje dość rzadko;n
• nagłówek afiszowy, włomywany w tekst
• zwarty;
• rozbity (rozbita struktura);
• nagłówek rozcięty (przechodzi przez 2 kolumny);

Typy układów:

• statyczny;
• dynamiczny;
• na układ składa się wszystko, np. nagłówek, lid. Obecnie są gazety dynamiczne, jeszcze100 lat temu były statyczne. Układ w gazecie to to samo co np.: ramówka telewizyjna, układ strony internetowej.

Rola elementów graficznych w prasie:

• elementy graficzne to : mapy, wykresy, tabele, zestawienia;
• mogą stanowić informację samą w sobie;
• dopełniać informacją tekstową lub filmową;
• w publicystyce wzmacniają funkcję perswazyjną i sprzyjają lepszej percepcji;
• dynamizują układ gazety

Funkcje fotografii prasowej:

• spełnia rolę informacyjną;
• wzbogaca i dynamizuje układ;
• wpływa na walory estetyczne gazety;
• funkcja handlowa;
• zwiększa perswazyjność publicystyki

Typologia wg. źródła:

• fotografia własna;
• fotografia agencyjna;
• materiał wiązany – tekst i fotografia stanowiąca integralną całość, będącą autorstwa tej samej osoby;
• fotografia prywatna -świadka zdarzenia;

 Typologia w/g tematyki lub okoliczności, w jakiej zdjęcie zostało zrobione:

• fotografia o aktualności jednorazowej – fotografie, które następnego dnia są nieaktualne, portrety reporterskie, zdjęcia o treści dramatycznej, aktualności polityczne;
• zdjęcia rodzajowe –kryterium tematyki, krajobraz, moda, scenka rodzajowa;
• zdjęcia o charakterze reportażowym – są przekazem z całości;
• zdjęcia sportowe –osobna kategoria;

 Typologia w/g miejsca i sposobu publikacji:

• fotografia samotna –to taka, która nie koresponduje, nie jest związana z materiałem obok, żyje samotnie, ma bardzo często rozbudowany podpis, który czasem jest czymś w rodzaju wiadomości, rozbudowany nawet do kilkunastu linijek;
• fotografia z tekstem;
• fotoreportaż;
• fotomontaż – złożony z fragmentów kilku zdjęć;
• montaż fotograficzny albo faktomontaż – zestawienie zdjęć nie powiązanych więzią tematyczną, ale ilustrującą wydarzenia w jakimś czasie;
• fotografia okładkowa;

Fotografia a podpis 

• podpis powinien tworzyć ze zdjęciem pewną całość;
• podpis nie powinien powtarzać tego, co widać;
• stanowi identyfikację postaci, przedmiotu oraz czas i miejsce, czyli kto, co, gdzie, kiedy?