„Grażyna” Adama Mickiewicza

• „Grażyna” to powieść poetycka, jej wątek fabularny powiązany jest ze średniowieczną Litwą.
• Po raz pierwszy wydano ją w II tomie „Poezji”, w Wilnie, w 1823 roku.

Treść utworu

• Akcja toczy się pod koniec XIV wieku na Litwie, kiedy toczą wojnę dzielnicowi książęta litewscy z wielkoksiążęcą władzą Witolda.
• Na początku czytelnik poznaje zamek Litwora położonego, w nowogródzkiej ziemi, do którego przybywają posłowie krzyżaccy.
• Grażyna nie popiera planów męża, księcia Nowogródka, szukającego pomocy u Krzyżaków w przeciwstawieniu się Witoldowi, synowi Kiejstuta.
• Witold nie dotrzymał danej litworowi obietnicy dotyczącej  przyznania mu ziemi i uczynienia księciem.
• Fakt ten powoduje chęć zbratania się z krzyżakami.
• Grażyna i  Rymwid, stary sługa nie chcą do tego dopuścić, ale ich prośby są daremne.
• W związku z tym,  Grażyna potajemnie odprawia Krzyżaków, którzy przybyli z poselstwem.
• Urażeni, grożą wojną i jest to punkt kulminacyjny (zwrotny) w utworze, krzyżujący losy bohaterów.
• Grażyna doprowadza do bitwy wojsk Litwora z Zakonem i w niej uczestniczy w stroju swojego męża, bo jest podobna do niego.
• W chwili rozbicia wojsk litewskich, na polu walki zjawia się  czarny rycerz (w czarnym płaszczu).
• Niestety Grażyna ginie w pojedynku z komturem krzyżackim Dyterichem z Kniprody.
• Kiedy widzi to czarny rycerz włącza się aktywnie do walki, dzięki czemu wojska nowogródzkie zwyciężają, a czarny rycerz znika.
• Zgodnie ze zwyczajem ciało wodza musi być spalone.
• Kiedy wajdeloci śpiewają pieśni – ponownie pojawia się czarny rycerz.
• Okazuje się, że to jest władca Nowogródka, a w jego zbroi walczyła Grażyna.
• Książę rozkazuje podpalić stos i sam  rzuca się w ogień, popełniając samobójstwo.

Kompozycja, informacje o gatunku

• Utwór zawiera pewne nieścisłości (np. sen Litwora),
• Funkcjonują elementy charakterystyczne dla romantyzmu , np. tajemniczość, ludowość, .
• Poeta połączył  prawdę historyczną połączył poeta z fikcją, kreując postacie literackie i tworząc dramatyczne sytuacje,
• „Grażyna” jest powieścią poetycką, czyli zaliczamy ją do epiki,
• Przynależność do rodzaju podkreśla tok narracji, dokładność opisów i sposób charakteryzowania bohaterów.

Bohaterowie

Grażyna	Żona księcia Litwora, Pochodzi z zamożnego litewskiego rodu, Uważana za jedną za jedną z najpiękniejszych Litwinek, Wygląda jak młoda dziewczyna, postępuje jak dojrzała kobieta, Wysoką, smukła, przypominająca swojego męża, Jeździła konno, brała udział w polowaniach, Rozsądna, dlatego książę zasięgał jej rad, Szczera patriotka, odważna, Poświeciła życie dla sprawy narodowej.
Litwor	Bohater romantyczny, u którego zachodzi metamorfoza, Żądny władzy, pełen pychy, Szuka wszelkich środków, by zachować niezależność, Zrozumiał własne błędy, Walką chciał wspomóc własne wojska i żonę, Śmiercią odkupił winy, Bohater dynamiczny.
Rymwid	Mężczyzna w starszym wieku, Zaufanego doradca i przyjaciel Litwora, Kocha swoją ojczyznę, Chce odwieść księcia od zdrady ojczyzny.

Problematyka

• Głównym motywem utworu jest idea utrzymania jedności narodowej państwa litewskiego w XIV wieku.
• Pycha Litwora i patriotyzm Grażyny z problemu narodowego czynią problem moralny jednostki.