Nagrody Nobla przyznano po raz pierwszy w rocznicę śmierci fundatora, w 1901 roku. W testamencie Alfred Nobel nie wspomniał jednak o nagrodzie dla ekonomistów i jest to jedyna nagroda, której Alfred Nobel nie ufundował osobiście.

Nagroda Nobla w dziedzinie ekonomii została ustanowiona w 1968 roku dla uczczenia 300-lecia powstania Centralnego Banku Szwecji (Sveriges Riksbank). To prestiżowe wyróżnienie przyznawane przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk otrzymują uczeni zajmujący się badaniami nad gospodarką.

Uznawana na całym świecie na równi z innymi Nagrodami Nobla, nosi oficjalnie miano Nagroda Banku Szwecji w Naukach Ekonomicznych Pamięci Alfreda Nobla. Jednakowe dla wszystkich nagród kwoty pieniędzy są wypłacane przez Fundację Nobla, jednak sponsorem nagrody w dziedzinie nauk ekonomicznych jest Bank Szwecji, który co roku zasila konto fundacji odpowiednią sumą. Laureat otrzymuje obecnie 10 mln koron szwedzkich (ok. 1,5 mln dolarów). Ze względu na kryzys od kilku lat nie podnosi tej sumy.

Kandydatów[1] do ekonomicznego Nobla wybiera specjalny komitet, w którego skład wchodzi 260 członków Szwedzkiej Akademii Nauk, zwycięzcę natomiast wybiera Komitet Noblowski Akademii. 260 członków Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk, wybierając z listy stworzonej przez czołowe uniwersytety i znanych ekonomistów na świecie.

Komitet przyznający nagrodę przyjął szeroką interpretację nauk ekonomicznych, nagrodę może zatem otrzymać także specjalista z innej dziedziny. Podstawowym warunkiem jej otrzymania jest znaczenie osiągnięć kandydata dla badań nad gospodarką. Jednym z ważnych kryteriów, jakie bierze się pod uwagę, oceniając dorobek naukowca ekonomisty, jest liczba cytowań w publikacjach innych ekonomistów. Nagrody są wręczane w Filharmonii Sztokholmskiej.

[1] Kandydatów wybiera się z listy stworzonej przez czołowe uniwersytety i znanych ekonomistów na świecie.

CIEKAWOSTKI

Zgodnie z testamentem Alfreda Nobla, każdą nagrodą jego imienia mogą się podzielić najwyżej trzy osoby,
Ekonomiczną Nagrodę Nobla pierwszy raz przyznano w roku 1969, w tym dwóm Europejczykom,
W następnych latach zdobywcami ekonomicznego Nobla byli już niemal wyłącznie Amerykanie lub Europejczycy pracujący na amerykańskich uniwersytetach albo posiadający obywatelstwo USA,
Tylko jedną kobietę nagrodzono w tej dziedzinie,
W ponad czterdziestoletniej historii Nagrody Nobla z ekonomii nikt nie odmówił jej przyjęcia, chociaż zdarzało się to w przypadku nagród z innych dziedzin,
Najmłodszy wyróżniony – Kenneth J. Arrow – otrzymał nagrodę w wieku 51 lat, najstarszy – William Vickrey – gdy miał 82 lata (Vickrey zmarł nagle dwa dni po ogłoszeniu wyników głosowania), nagrody nie przyznaje się pośmiertnie,
W gronie laureatów nie ma Polaków (wśród nagrodzonych ekonomicznym Noblem w 2007 roku był Leonid Hurwicz, amerykański ekonomista, który wychował się w Polsce i był absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego (razem ze współpracownikami został nagrodzony za prace nad teorią wdrażającą systemy matematyczne w procesy gospodarcze),
Do 2010 roku (włącznie) przyznano 42 nagrody, którymi wyróżniono 67 laureatów.
Nagrody Nobla wywarły ogromny wpływ na rozwój nauki światowej w XX wieku, podnosząc również prestiż środowiska naukowego. Nobliści są postrzegani nie tylko jako wybitni badacze i genialni odkrywcy, ale także jako wielkie autorytety moralne.