- Renesansowy przełom zmienił cywilizacyjne oblicze Europy. Teocentryczna wizja świata, lansowana w średniowieczu przez Kościół, ustąpiła świeckiej koncepcji antropocentrycznej.
- Antropocentryzm (gr. ántrōphos ‘człowiek’, łac. centrum ‘środek’) – koncepcja zakładająca, że człowiek jest centrum wszechświata i celem jego rozwoju.
- Myśliciele-humaniści wystąpili z programem odbudowy filozofii w stylu antycznym, niezależnej od autorytetów wyznaniowych, i odrzucenia scholastycznych interpretacji.
- Pojawił się postulat, aby punktem wyjścia filozoficznych rozważań uczynić człowieka.
- Powrócono do antycznych szkół filozoficznych: epikurejskiej istoickiej, a także idei Platona (neoplatonizm).
- Powstał nowy prąd intelektualny – humanizm.
- Humanizm (łac. humanus ‘ludzki’) – światopogląd wyrażający przeświadczenie o szczególnej roli i pozycji człowieka we wszechświecie (antropocentryzm), prąd umysłowy, kulturalny i polityczny, którego charakterystycznymi cechami były: fascynacja filozofią, literaturą, sztuką i językami starożytności (antyku), studia nad istotą człowieczeństwa, zainteresowanie człowiekiem jako obywatelem państwa, przyznanie samoistnych, wysokich wartości życiu doczesnemu.
- Humanizm wprowadzał nowy typ wykształcenia, obejmującego znajomość języków starożytnych (łaciny, greki, hebrajskiego), studia literackie i historyczne.
- Hasłem humanistów były słowa rzymskiego pisarza Terencjusza: „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”.
- Człowieka renesansu cechuje wszechstronność zainteresowań.