Jan III Sobieski (1629-1696)
Ciekawostki historyczne
- Jan Sobieski kochał książki, w Wilanowie, jak i w innych swoich zamkach, pałacach i kamienicach we Lwowie posiadał biblioteki, w bibliotece w Wilanowie zgromadził prywatną kolekcję książek liczącą około 7000 woluminów. Pasją króla była geografia. Posiadał rozległą wiedzę historyczną, umiejętności pisarskie i był perfekcjonistą w dziedzinie retoryki (wygłaszania mów).
- Sobieski zasłynął jako mecenas kultury, opiekował się artystami, wielu z nich nobilitował (uszlachcenie) i indygenował (uznanie obcego szlachectwa, nadanie zagranicznemu rodowi obywatelstwa i związanych z nim przywilejów). Sponsorował wydawanie książek naukowych.
- Król Jan III Sobieski wybudował w Wilanowie barokowy pałac królewski. Wówczas król nie mógł nabywać dóbr ziemskich, więc majątek w Wilanowie kupił mu przyjaciel, wojewoda ruski i podskarbi wielki koronny, Marek Matczyński. Sobieski, chciał, aby była to pięknie położona willa, otoczona pięknym ogrodem. Projekt nazwano został Villa Nova, pałac z otaczającym parkiem oraz zabudowaniami zachował niezmienioną formę architektoniczną, walory historyczne i artystyczne. W 1994 roku został uznany za pomnik historii.
- Sobieski ufundował też kościół kapucynów i kościół św. Kazimierza na Nowym Mieście w Warszawie, a także kaplicę Królewską w Gdańsku.
- Przeprowadził reformę wojska, uznając pospolite ruszenie za przeżytek. Szczególnie cenił w walce walki chorągwie husarskie, dlatego od 1673 roku systematycznie podnosił ich liczebność i dążył do zwiększenia wartości bojowe, zmienił ich zbroje na znacznie lżejsze, wyposażył w broń palną i drzewcową, dzidy zaopatrzono też lekką jazdę, czyli chorągwie tatarskie i wołoskie. Piechota zamiast dotychczasowej podpórki do muszkietów (forkiet) otrzymała krótką siekierką (berdysz). Stanowiła podparcie dla lufy, a jednocześnie służyła jako narzędzie saperskie i do walki wręcz.
- Władca ceniony jako taktyk, strateg wojenny, umiejętnie wykorzystywał zalety różnych rodzajów broni, łączył odmienne sztuki wojenne. Podstawą było niszczenie przeciwnika w jednym walnym starciu, ale stosował też taktyką manewrową, wykorzystywał zaskoczenie, plany kampanii i bitew opierał na dobrej znajomości wroga i jego słabostek. Był nieustraszonym wojownikiem
- Ludwik XIV starał się nie dopuścić do sojuszu Polski z Habsburgami (cesarzem austriackim) i do odsieczy wiedeńskiej, proponował łapówkę w wysokości sto tysięcy liwrów, co stanowiło równowartość 62 kilogramów czystego złota, korumpowano także wielkich urzędników królewskich, co Sobieski ujawnił i przekonał szlachtę do zawarcia sojuszu.
- Marysieńka, żona króla miała duży wpływ na poczynania polityczne króla, począwszy od wyboru, kiedy to za otrzymane od Francuzów 9 tysięcy liwrów opłacała głosy elekcyjnych, nie udało jej się jednak osadzić syna Jakuba na tronie polskim.
- Był bardzo chorowitym człowiekiem, do dziś trwają spory o przyczynę zgonu, leczono go na bóle zębów, katar czy gorączkę, zapalenie zatok i nadciśnienie (to ostatnie schorzenie prawdopodobnie było „skutkiem ubocznym” otyłości Sobieskiego), a także reumatyzm, kamicę nerkową, puchlina wodna oraz nawracające owrzodzenie gardła. Leczono go głównie upuszczaniem krwi, nacieraniem wódkami oraz zażywaniem wód leczniczych.
- Jan III Sobieski zmarł w Wilanowie 17 czerwca 1696 roku, w wieku 67 lat, Marysieńka po śmierci króla opuściła Wilanów i wyjechała z kraju. Zmarła w 1716 roku we Francji. Oboje pochowani są w Krakowie, w krypcie św. Leonarda na Wawelu.
Kalendarium życia (wybrane wydarzenia)
| Data | Wyjaśnienie |
| 1629- 1696 |
|
| 1649 |
|
| 1651 |
|
| 1654 |
|
| 1655 |
|
| 1656 |
|
| 1665 |
|
| 1665 |
|
| 1668 |
|
| 1673 |
|
| 1674 |
|
| 1683 |
|