- Dla pierwotnych ludzi jaskinie były domami i symbolizowały schronienie.
- Biblia pokazuje jaskinię jako miejsce ucieczki przed złem i niebezpieczeństwem.
- Biblijna jaskinia stanowiła miejsce odosobnienia, pustelnię.
- Symbolizowała samotność, refleksję, kontemplację.
- W jaskiniach schronienie znajdowali dobrzy i źli ludzie.
- Z czasem zaczęto przypisywać je wyłącznie złoczyńcom.
- Jaskinia postrzegana była jako coś nieprzyjemnego, podejrzanego, niebezpiecznego.
- Jako symbol świata wywodzi się ze słynnej platońskiej alegorii, która przydaje symbolice jaskini jeszcze innych znaczeń.
- Jaskinia Platona symbolizuje znikomość ludzkich możliwości w zakresie poznania rzeczywistości i wiedzy o niej.
- Jaskinia jest też emblematem grobu, ponieważ zejście do mitologicznego Hadesu znajdowało się w jaskini.
- W jaskiniach składali zmarłych Żydzi i wiele innych narodów.
- Grób Chrystusa przedstawiany jest też jako jaskinia, której wejście zamyka głaz.
Odniesienia znaleźć można:
- Ewangelia św. Mateusza 21,13.
- List do Hebrajczyków 11,38.
- Platon, „Państwo”.
- M. Rej, „Zwierciadło”.
- J. Słowacki, „Grób Agamemnona”.
- H. Sienkiewicz, „Za chlebem”.
- S. Żeromski, „Ludzie bezdomni”.
- K.K. Baczyński, „Pokolenie”.
Wg Słownika symboli literackich R. Kuleszewicza, Białystok 2003.