Twórczość poetycka Kazimierza Przerwy-Tetmajera to 8 tomów Poezji 1891-1924. Drugi tom w oczach krytyków to utwory przełomowe dla epoki, a Tetmajer stał się wyrazicielem nastrojów tego okresu (rozczarowania pozytywizmem).
- Postawa Kazimierza Przerwy-Tetmajera współtworzyła literacki wizerunek człowieka epoki modernizmu.
- Wiersz „Koniec wieku XIX” skłania do zastanowienia się nad źródłem pesymizmu, którego obraz mamy w utworze.
- Pokazany człowiek nie szuka przyczyn swych lęków i obaw, ograniczając się do ich wyrażenia.
- Czuje się wobec nich bezsilny, a podejmowane reakcje na zło świata (gniew, przekleństwo, ironia, wzgarda) nie zmieniają w ogóle sytuacji.
- Są niewystarczające, a wydają się nawet bezsensowne , nie ma mają mocy łagodzenia emocji (w tym bólu), wręcz działają wzmacniająco.
- Potęgują nastrój pesymizmu i niemocy.
- Postawa taka, nazywana dekadencką, stanowi wynik odejścia od wartości.
- Brak odpowiedzi na pytania egzystencjalne wynika własnie z obaw o przyszłość.
- Człowiek ,w wierszu Tetmajera to istota wyjątkowo krucha, be twardych fundamentów, które byłyby oparciem.
- Wystawiona jest przez to na wiele niebezpieczeństw, z którymi sama nie umie sobie radzić.
- Jedynym oparciem dla człowieka bezsilnego wobec życia staje się sztuka, dzięki które pojawia się nadzieja na przyszłość.