Józef Ignacy Kraszewski
(28 lipca 1812, Warszawa – 19 marca 1887, Genewa, Szwajcaria)
Polski pisarz, najbardziej zasłużony dla rozwoju naszej kultury i narodowej świadomości, publicysta, wydawca, historyk, działacz społeczny i polityczny, autor niezwykle płodny literacko, z największą liczbą wydanych książek i wierszy w historii literatury polskiej oraz malarz.
Ze względu na rolę jaka odgrywał w swoich czasach, nazywa się go człowiekiem instytucją. W okresie niewoli narodowej i ucisku jego literatura była niezwykle popularna, stając się źródłem wiadomości o Polsce i świecie.
Pisarstwo Kraszewski traktował jako służbę narodową, a na osobowość twórczą Kraszewskiego składała się działalność:
- artystyczna, powieściopisarza, poety i dramaturga,
- naukowa, badacza dziejów Polski, pogłębiająca zainteresowania archeologiczne twórcy,
- publicystyczna, polegająca na współpracy z prawie wszystkimi wydawanymi ówcześnie pismami.
Kraszewski sięgał świadomie po dziedzictwo wielkich romantyków, starając się kształtować opinie i sądy społeczeństwa, stając się ideowym przywódcą narodu, bez którego nie odbywały się żadne ważne akcje kulturalne, a nawet polityczne.
W liczącej kilkaset tytułów twórczości Kraszewskiego, wydanej w 102 tomach w latach 1872-1876, wyodrębnia się:
- nurt ludowy, np. „Ulana” (1843), „Ostap Bondarczuk” (1847), „Chata za wsią” (1855), „Historia kołka w płocie” (1860), pisarz był nowatorem w tym względzie i na tak szeroką skalę jako pierwszy wprowadził do powieści ludowego bohatera i problematykę chłopska,
- historyczny, np. „Hrabina Cosel” (1874), „Bruhl” (1875), „Starosta warszawski” (1877), „Stara baśń” (1876).
- społeczno-obyczajowy, np. „Dziecię Starego Miasta” (1863), „Para czerwona” (1864), „Morituri” (1872-1874), „Roboty i prace” (1875), „Szalona” (1882).
Kraszewski pisał także powieści podróżniczo-reportażowe, np. „Wspomnienia Wołynia” (1840), „Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku” (1845-1846), „Kartki z podróży” (1874).