- Termin kojarzony przez krytyków i teoretyków literatury najczęściej z prądami awangardowymi.
- Kreacjonizm (z łac. tworzyć) to postawa estetyczna będąca odwrotnością postulatu odwzorowania i imitowania rzeczywistości.
- Kreacjonizm zakłada, że dzieło jest wytworem wyobraźni, intuicji i uczucia, a artysta dzięki swojemu talentowi (wrażliwości, wenie i geniuszowi) może w sztuce tworzyć nowe światy.
- Nieraz dzieło takie porównywane jest do dzieła Boga.
- Przejawem postawy kreacjonistycznej, podkreślającej autonomiczny charakter świata przedstawionego, są np. niektóre pieśni J. Kochanowskiego.
- Szczyt kreacjonizmu prezentuje A. Mickiewicz w Wielkiej Improwizacji z III. cz. „Dziadów”.
- Także J. Słowacki w licznych wierszach i niektórych partiach „Kordiana” może służyć za przykład kreacjonizmu.
- Wiek XX rozszerzył pojęcie i uczynił z niego domenę ;ocznych nurtów literackich.
- Widoczny jest zwłaszcza w poezji, gdzie skomplikowane operacje językowe potwierdzają założenia kreacjonizmu.