[10 Szopka bożonarodzeniowa]
Szopki stanowią niezbędny element Bożego Narodzenia, są też otoczone szczególną czcią chrześcijan. Ich tradycja sięga V wieku, wówczas to przeniesiono żłóbek Jezusa z Betlejem do Rzymu i umieszczono go w bazylice Matki Bożej Większej.
We Włoszech zwyczaj stawiania szopek rozpowszechnił się dzięki św. Franciszkowi, on od 1223 roku tworzył żywą szopkę w Greccio (we włoskiej Umbrii), wykorzystując naturalną grotę, ludzi i żywe zwierzęta.
Według innych legend i źródeł to cesarzowa Helena, już w 330 r. p. n. e. kazała wybudować w betlejemskiej grocie żłóbek z marmuru, chcąc upamiętnić narodziny Jezusa, później z groty stworzono stajenkę, umieszczając rzeźby Jezusa, Maryi, Józefa i pastuszków, naturalnie wypasane zwierzęta dodawały kolorytu. Szopka cieszyła się popularnością i była kopiowana w wielu krajach.
Początkowo szopki przygotowywano jedynie jedynie przy klasztorach franciszkańskich, później ich budowa rozpowszechniła się w całej Europie. Do Polski tradycja ta dotarła pod koniec XIII wieku, obecnie szopki oglądać można w okresie Bożego Narodzenia we wszystkich świątyniach. Najstarsze figury św. Rodziny w Polsce powstały na prośbę księżnej Elżbiety Węgierskiej (w 1370 roku), siostry króla Kazimierza Wielkiego, dziś nadal można je obejrzeć w kościele św. Andrzeja w Krakowie.
Od XVIII wieku małe (i nie tylko) pojawiają się także w domach prywatnych pod choinkami, są także częścią dekoracji świątecznych w różnych placówkach. Kiedyś były w nich jedynie trzy postaci, Jezus, Maryja i Józef, z biegiem lat i wieków w szopkach gościło coraz więcej postaci. Współcześnie szopki aktualizują się, spotkać w nich można spotkać oprócz aniołów, pasterzy, królów i zwierząt także charakterystycznych przedstawicieli danej grupy społecznej, np. chłopów, żołnierzy czy polityków.
Największą szopkę na świecie stworzyli Czesi, została ona wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa, wystawiona jest muzeum w Jindřichovym Hradcu, składa się z prawie 1400 figurek, dzieło powstawało ponad 60 lat. Włosi, w Muzeum św. Marcina w Neapolu, także mają dużą szopkę, składa się ze 171 pasterzy, 108 zwierząt i 100 innych przedmiotów.
W Austrii, Niemczech i Szwajcarii stawia się szopki grające, ale najpiękniejsze szopki można zobaczyć w Krakowie, niektóre z nich to prawdziwe arcydzieła, biorą udział w konkursie szopek. Inicjatorem konkursowych zmagań był Jerzy Dobrzycki, a konkurs odbywa się od 1937 roku.