Bułhakow pokazuje szatana w sposób niejednoznaczny. Nie przypomina on tego z tradycji chrześcijańskiej, zbuntowanego przezciw Bogu, upadłego anioła, siejącego wokł zło.
Pisarz sięga do innych tradycji, przywołuje zło w różnych postaciach, z rozaitymi atrybutami, znanych z innych utworów. Do grupy złych należą:
- Woland, przywódca grupy, elegant, ubrany w szary garnitur, beret, z laseczką z rączką z głową pudla, czarnym jak czeluść piekielna prawym okiem, zielonym lewym, w którym iskrzy się obłęd, spokojny, zrównoważony, wyrafinowany w swym okrucieństwie.
- Korowiow (Fagot), kpiarz, przzedstawiający się jako były dyrektor chóru cerkiewnego, tłumacz, ubrany w bejsbolówkę, kraciastą marynarkę i uszkodzony binokl, inicjator moskiewskich psikusów, głowny pommocnik Wolanda.
- Behemot, tłusty kot z dobrymi manierami, lowelas, chętny do wypitki.
- Asasello, niski, krępy, potężżnie zbudowany rudzielec, ma bielmo na oku i wystający kieł, chamski doskonały strzelec.
- Hella, wiedźma-wampirzyca podobna do rusałki, z piękną rudą burzą włosów, z blizną na szyi, wyuzdana, bez skrupułów paraduje nago lub skąpo ubrana.
Diabły w powieści Bułhakowa przynoszą zło, anarchię i destrukcję. Są uczłowieczone i reprezentują wszystko, co złe, pokazują ciemną stronę życia i świata zewnętrznego.
Niszczą istniejący dotychczas porzadek, ten zły, więc powinno to być uznane za dobry czyn i to jest właśnie paradoksalne. Diabły nie przyniosły Moskwie Piekła, zła, one po prostu wyciągają z mieszkańców miasta wszystko to co w nich jest właśnie złe i piekielne. Pokazując w ten sposób prawdę stają po stronie sprawiedliwości i dobra.
Wprowadzają do rzeczywistości elementy metafizyczne, usunięte z życia moskwian. Pisarze sowieccy poddali się materialialistycznej ideologii władzy, stali się ateistami, traktującymi ateizm niejako jak religię, wiarę, opartą na jakże róznych przzesłankach (fanatyzmie i strachu). Szatan pokazał fałsz światopoglądu ateistycznego.
Diabelski wątek w powieści to rodzaj prowokacji intelektualnej i estetycznej twórcy. Bułhakow przeciwstawił mu proklamowany w ZSRR realizm socjalistyczny, doktrynę wprowadzoną w 1934 roku w Rosji Sowieckiej, a po II wojnie światowej we wszystkich państwach satelickich.
Założeniem socrealizmu była „konstrukcja nowego człowieka”, stanowiącego żywą reklamę nowego ustroju.
Tematerm dzieł socrealizmu winni stać się robotnicy, ich ciężka praca, dojrzałość ideologiczna przeciwstawiona wrogom tego ustroju.